Trang trí nhà trong ngày Halloween. Hình: Wikipedia.
Halloween (rút gọn từ “All Hallows’ Evening”) là lễ hội được tổ chức vào ngày 31-10 hàng năm tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Mùa hè kết thúc!
Lễ Halloween bắt đầu từ buổi chiều tối của ngày 31-10 cho tới 12 giờ đêm.
Halloween có xuất xứ từ Thiên Chúa Giáo. Đó là từ viết tắt trong “All Hallows’ Evening” (buổi tối của Lễ Chư Thánh) diễn ra vào ngày đầu tiên của tháng 11, tháng cầu cho các linh hồn đã qua đời.
Thế nhưng cũng có tài liệu cho rằng, lễ hội Halloween ngày nay chịu ảnh hưởng nhiều từ lễ Samhain của dân tộc Celt, một dân tộc sống cách đây hơn 2000 năm trên các vùng đất bây giờ là Anh quốc, Ireland, và miền Bắc nước Pháp.
Vào ngày 1-11 hàng năm, người Celtic sẽ tổ chức lễ hội Samhain để đánh dấu cho sự kết thúc của mùa hè và thời tiết chuyển sang đông, đây cũng là thời điểm để khởi đầu một năm mới. Họ tin rằng khi mùa hè kết thúc và mùa đông lạnh lẽo, tràn đầy bóng tối bắt đầu thì vào đêm trước của năm mới (tức ngày 31-10) ranh giới giữa sự sống và cái chết trở nên mờ nhạt.
Vào thời gian này vị thần của mùa xuân và mùa hè không còn ngự trị và nhường chỗ cho thần Chết. Lễ hội bắt đầu vào ngày 1-11, khi linh hồn của người chết quay trở lại nhà người thân để xin thức ăn và nước uống. Trong suốt thời gian đêm 31-10, các xác chết đi lại tự do.
Trong suốt thời gian đêm 31-10, các xác chết đi lại tự do. Hình minh họa. Hình: NeONBRAND-Unsplash
Theo truyền thuyết, vào ngày lễ Samhain linh hồn của người chết trong năm trước sẽ tìm đến một thể xác khác để bắt đầu cuộc sống mới trong năm tiếp theo. Tuy nhiên, người sống không muốn linh hồn người chết nhập vào mình nên dập tắt lửa trong nhà để làm cho nhà cửa lạnh lẽo và tẻ ngắt. Sau đó họ hoá trang thành ma cà rồng và lặng lẽ đi vòng quanh nhà hàng xóm với vẻ hăm doạ để xua đuổi những hồn ma tìm thể xác.
Theo giải thích khác thì vào đêm Samhain, người Celtic dập tắt lửa không phải để xua đuổi những linh hồn mà để sau đó họ cùng nhau đi lấy lửa tại nguồn sáng gọi là Druidic, liên tục cháy ở Usinach thuộc miền trung Ireland.
Về sau này, người La Mã đã biến những tục lệ trên của người Celtic thành tục lệ của mình. Vào thế kỷ thứ nhất Trước Công nguyên, họ bỏ tục lệ hiến người sống và thay vào đó là hiến hình nộm. Theo thời gian, do người ta không còn tin vào linh hồn nữa nên tục lệ hoá trang thành ma quỷ hay phù thuỷ chỉ còn là hình thức.
Cùng với phong trào di cư của người Ireland sang Mỹ những năm 1840, lễ hội Halloween được du nhập vào Mỹ.
‘Bánh cầu hồn’
Lễ hội Halloween còn được cho là bắt nguồn từ một phong tục gọi là tục “cầu hồn” của người Châu Âu ở thế kỷ thứ 9.
Ngày 2-11 hàng năm, người Thiên chúa giáo đi từ làng này sang làng khác xin “bánh cầu hồn”. Đây là những chiếc bánh hình vuông làm từ bánh mỳ và nho Hy Lạp. Người đi xin nhận được càng nhiều bánh thì càng cầu được cho nhiều linh hồn người thân của gia chủ siêu thoát.
Ở Anh trước đây, đêm Halloween từng được gọi là Nutcrack Night hay Snap Apple Night tức là một đêm dành cho gia đình ngồi bên đống lửa hồng để nghe kể chuyện, ăn trái cây. Những người nghèo đi ăn xin thường được cho một thứ bánh gọi là “bánh linh hồn” với điều kiện họ phải cầu nguyện cho người chết.
Như vậy có thể thấy lịch sử ngày lễ Halloween có sự giao lưu và tiếp biến văn hóa lâu dài trên lãnh thổ nhiều quốc gia.
Snap Apple Night. Hình: Wikipedia.
Mang niềm vui đến mọi người
Bên cạnh nguồn gốc, lễ hội Halloween có nhiều ý nghĩa giáo dục, không phải ai cũng biết.
Theo truyền thuyết của người Ireland, một kẻ nghiện rượu tên là Sting Jack ăn trộm đồ trong ngôi làng và bị người dân đuổi đánh.
Jack chạy trốn, trên đường, hắn gặp một con quỷ được sai đến để bắt linh hồn của hắn đi. Tuy nhiên Jack đã lừa con quỷ leo lên cây táo cổ thụ và không cho nó xuống bằng cách khắc dấu thánh giá vào vỏ cây.
Con quỷ van xin và Jack bắt con quỷ phải thề rằng sẽ không bao giờ tước đi linh hồn của hắn.
Sau này, Jack chết nhưng linh hồn của hắn không được lên thiên đàng vì những tội lỗi khi còn sống. Địa ngục cũng không có chỗ cho linh hồn hắn dung thân vì lời thề của con quỷ. Vì thế linh hồn của Jack phải lang thang nơi trần gian.
Jack xin quỷ chút lửa để soi đường. Cuối cùng quỷ thương tình ném cho hắn hòn than lấy từ bếp lửa địa ngục không bao giờ tắt. Jack lấy củ cải đỏ đem khoét rỗng thành hình mặt quỷ, đặt hòn than bên trong.
Một cảnh trong bộ phim The Legend of Halloween Jack (2018). Hình chụp qua YouTube. Credit: 4DigitalMedia.
Từ đó, cứ mỗi mùa Halloween về, người nông dân ở các ngôi làng Ireland lại khắc những chiếc đèn lồng bằng củ cải để xua đuổi linh hồn của Jack và cả những bóng ma lang thang khác.
Sau này khi nhập cư vào Mỹ, người Ireland đã biến quả bí ngô thành chiếc đèn lồng Jack-O-Lantern khắc hình mặt người rùng rợn với ngọn nến được thắp sáng bên trong như chúng ta vẫn thường thấy.
Hơn nữa khi thắp đèn trong trái bí ngô họ thấy sáng hơn là thắp đèn bên trong củ cải, khoai tây hay bí đao nên quả bí ngô trở thành biểu tượng cho ngày lễ Halloween.
Theo thời gian, lễ hội Halloween đã trở thành lễ hội truyền thống ở nhiều quốc gia trên thế giới. Người ta tin rằng những chiếc lồng đèn làm từ trái bí ngô sẽ xua đuổi ma quỷ và mang lại nhiều niềm vui cho mọi người.
Hình: Colton Sturgeon/ Unsplash
Thông qua lễ hội này, người ta cũng đưa ra một số ý nghĩa mang tính chất giáo dục, đặc biệt là với trẻ em:
Thứ nhất, không nên sống tham lam, ích kỷ như chàng Jack.
Thứ hai, khi sống cần phải có hàng xóm, láng giềng, phải có niềm tin vào cuộc sống, tôn kính tổ tiên và các tiền nhân.
Thứ ba, cuộc sống là một vòng tuần hoàn, luôn có sự cho đi và nhận lại, chúng ta cần phải cho đi để được nhận lại …
(Tổng hợp)
Bài Đọc Thêm
Halloween được biết đến là một trong những lễ hội lớn hàng năm ở các nước phương Tây và thế giới.
Halloween là ngày gì?
Halloween là một lễ hội truyền thống lớn được tổ chức vào ngày 31 tháng 10 hàng năm, trước ngày Lễ Các Thánh của đạo Kitô giáo.
Halloween chính là một ngày lễ được tổ chức để đánh dấu sự kết thúc của vụ mùa thu hoạch và bắt đầu mùa đông lạnh giá, nhằm tưởng nhớ những người quá cố, gồm các vị thánh, các vị tử đạo và tất cả những người thân đã qua đời.
Halloween có tên gốc gọi là All Hallows’ Eve. Trong đó, “Hallow” là một từ tiếng Anh cổ có nghĩa là “thánh”, còn trong tiếng Scotland, từ “eve” chính là even (chiều tối) trong tiếng Anh, từ này cũng được viết ngắn gọn thành e’en hay een.
Trải qua nhiều thế kỷ, All Hallows’ Eve dần trở thành Halloween và là tên gọi chính thức được nhiều người biết đến trên toàn thế giới.
Ngày nay, lễ hội Halloween thường được tổ chức rộng rãi trên khắp thế giới, quy mô lớn hay nhỏ tùy theo mỗi quốc gia. Các biểu tượng đặc trưng cho lễ hội này là những trái bí ngô đèn lồng, hình ảnh phù thủy ma mị, trái táo độc, những con ma quỷ máu me, ghê rợn hay những con vật báo hiệu cho cái chết như cú mèo, dơi,…
Trong ngày Halloween này, mọi người thường hóa trang thành những nhân vật ma quái, xuất hiện cùng nhau dưới ánh trăng, tham dự các bữa tiệc được trang trí rùng rợn.
Nguồn gốc xuất xứ ngày Halloween
Halloween ngày nay bắt nguồn từ dân tộc Celt (còn gọi là người Xen-tơ), một dân tộc sống cách đây hơn 2000 năm trên các vùng đất bây giờ là Anh quốc, Ireland và miền Bắc nước Pháp.
Dân tộc Celt bắt đầu năm mới của họ vào ngày 1 tháng 11 theo Dương lịch. Vào đêm trước năm mới, họ đã cử hành một lễ hội có tên là Samhain. Lễ hội này báo hiệu sự bắt đầu của mùa lạnh, của những ngày tối tăm và thường được liên kết với sự tàn tạ và sự chết chóc của loài người.
Người Celt tin rằng vào đêm trước năm mới, ranh giới giữa thế giới của người sống và người chết trở nên mờ nhạt, các linh hồn người chết có thể quay trở lại trần gian nên họ thường đốt lửa cháy sáng và mặc những trang phục để xua đuổi tà ma hay đón người thân “về nhà” trong đêm lễ hội này.
Vào thế kỷ thứ Tám, Giáo hoàng Gregory III đã chỉ định ngày 1 tháng 11 là thời điểm để tôn vinh tất cả các vị thánh. Chẳng bao lâu sau, ngày Lễ Các Thánh kết hợp một số truyền thống của lễ hội Samhain cổ đại cho nên lễ hội buổi tối trước đó được đặt lại với cái tên là All Hallows’s Eve và ngày nay là Halloween.
Halloween đến Mỹ do những người di dân đầu tiên, đa số từ Anh Quốc và một số từ các vùng thuộc dân tộc Celt, họ đã đem qua Mỹ khá nhiều phong tục khác nhau. Nhưng vì lý do tín ngưỡng bị giới hạn, các tôn giáo lớn đưa ra giới luật tương đối chặt chẽ, nên việc cử hành lễ hội Halloween chưa được phổ cập trong dân chúng.
Mãi đến những năm 1800, Halloween mới được nhiều người biết đến và hưởng ứng.
Ý nghĩa ngày Halloween
Halloween được tổ chức đầu tiên vào đêm trước ngày Lễ Các Thánh (1-11) và kết thúc là ngày Lễ Linh Hồn (2-11).
Đây là 3 ngày liên tiếp nhau và được tổ chức với một ý nghĩa là nhằm tôn vinh các vị thánh đã hoặc chưa được lên Thiên Đàng, trong đó có nữ thần mùa màng của người Celt cổ đại.
Bên cạnh đó, ngày này còn mang ý nghĩa tưởng nhớ những người thân đã mất. Trong ngày lễ Halloween, các linh hồn người đã chết sẽ được phép về thăm gia đình. Công giáo La Mã cho rằng, những lời cầu nguyện trên trần thế sẽ giúp những linh hồn tẩy rửa được tội lỗi và sớm được về với chúa.
Đậy chính là những yếu tố khiến cho lễ hội Halloween thường hay gắn liền với các hình tượng như phù thủy, ma quỷ, tiên nữ,…
Ngoài ra, Halloween gắn liền với một truyền thuyết của người Ireland, kể về một chàng thiếu niên có tên là Jack. Jack đã chết nhưng linh hồn không được lên Thiên Đàng vì lúc sống, anh ta vốn là một người tham lam, bủn xỉn, thường cất giấu tiền bạc, keo kiệt không hề bố thí cho ai một chút gì. Thế nhưng anh ta lại cũng không thể xuống Địa Ngục vì lúc còn sống anh ta đã từng chơi đùa với ma quỷ, nên quỷ không bắt anh.
Thấy Jack khổ sở, quỷ bèn lấy một ít than hồng ở Địa Ngục bỏ vào trong ruột một quả bí ngô và đưa cho Jack để sưởi ấm trên đường đi. Để cho không khí thông vào nuôi lửa, Jack phải đục thủng quả bí ngô và ánh lửa từ trong đã chiếu ra soi sáng nẻo đường lang thang của mình.
Đây cũng là lí do vì sao bí ngô trở thành biểu tượng chính cho ngày Halloween.
Qua truyền thuyết này cũng giúp ta hiểu được một phần ý nghĩa của ngày Halloween đó là muốn nhắn nhủ với những người còn sống rằng: “Sống không nên tham lam, bủn xỉn, keo kiệt / Phải có lòng bác ái, từ bi, biết giúp đỡ kẻ khó khăn”.
Ma quỷ hiểu theo nghĩa bóng là những trò lừa lọc, đe dọa, làm cho người khác sợ hãi, những việc làm tinh quái của tuổi trẻ tạo ra có khi làm hại đến xã hội… Chơi đùa, giao du với ma quỷ sẽ dễ bị cám dỗ đi vào đường tối tăm và tội lỗi.
Vào ngày này, mọi người thường đốt lửa thật sáng để xua đuổi ma quỷ và hóa trang thành ma quỷ với hình tượng ghê rợn để “hòa nhập” và tránh bị nhận ra bởi những con ma quỷ đang hiện diện.
Do lễ hội Halloween thường được tổ chức vào 31/10 hàng năm nên Halloween 2021 sẽ rơi vào Chủ nhật ngày 31 tháng 10 năm 2021.
Hoàng Nam
