(Để tưởng nhớ nhà thơ Nguyễn Minh Phúc)
Tính ra, tôi là người quen ba chiều với anh Nguyễn Minh Phúc. Anh là bạn học trang lứa với chị tôi, chị Cẩm Thành. Anh là anh cả của Mỹ Hòa, nhỏ bạn cùng lớp với tôi thời Trung Học Đệ Nhất Cấp ở trường Nữ Trung Học Quảng Ngãi. Anh là bạn thân của anh Dương Thành Vinh, nhà thơ Trầm Thụy Du, người có “để ý” tôi gần nửa thế kỷ trước.
Cách đây mấy năm, tôi “gặp” lại anh Nguyễn Minh Phúc trên Facebook sau hơn 40 năm thất lạc. Anh Nguyễn Minh Phúc nhắc nhớ nhiều kỷ niệm ở Quảng Ngãi. Một thuở có vui, có buồn, nhưng ăm ắp thơ nhạc với “Ở Một Nơi Ai Cũng Quen Nhau: Café Uyên”. Trong những câu chuyện anh Phúc kể, thấp thoáng nhiều bóng thơ, dáng văn: Trầm Thụy Du, Mai Sơn, Bùi Tuấn Kiệt, Dương Quang Hùng, Hà Nguyên Thạch, Luân Hoán, Huyền Huyễn Thạch, Từ Nguyên Thạch, Nguyễn Tấn Tư, Bùi Văn Cang, Nguyễn Đức Sơn…
Anh Phúc có tám người em. Là anh cả, có lẽ anh thương các em đồng đều. Nhưng hình như anh gần gũi hơn với hai cô em: Mỹ Hòa và Mỹ Hạnh. Trong những trao đổi qua email hoặc messenger, tôi không được nhìn thấy nét chữ viết tay rất đẹp của anh, nhưng tôi thật vui, rạng rỡ trong lòng, khi đọc thư anh viết “Ngọc Thúy thân quý”, anh thường chấm dứt thư với hai chữ “quý em”. Có lẽ anh xem tôi cũng như một đứa em thân thiết, có những đồng cảm, đồng điệu trong lời thơ, tiếng văn.
Mỹ Hòa, Mỹ Hạnh và Nguyễn Minh Phúc
Gặp lại anh Nguyễn Minh Phúc, tôi “chỉ” là em của người bạn học, “chỉ” là bạn của người em gái, “chỉ” là “em gái giữa tim” của người bạn chí thân. Tuy không được là nàng thơ của thi sĩ Nguyễn Minh Phúc, tôi vẫn cảm nhận niềm hạnh phúc, khi nghe anh kể về những ngày tháng cổ tích, để thấy những kỷ niệm tưởng đã nhạt nhòa, tưởng đã trôi vào quên lãng, nay trở thành sống động, ảo diệu. Anh bồi hồi nhắc lại bài thơ anh viết đã lâu, cho một người con gái giờ đã xa. …
Suốt một đời anh ôm tình buốt nhức
Đóng đinh mình trên thập giá chung thân
Tạ ơn em người yêu dấu vạn lần
Đã cho anh trái tim nhiều đau đớn…
(Tạ Ơn Em)
Tôi chờ anh tâm sự thêm những nỗi niềm của thời mái tóc còn xanh. Bẵng đi mấy tuần, không thấy anh đăng thơ trên Facebook. Tôi đoán, anh bận. Tôi không dám hối thúc đòi anh kể tiếp chuyện tình đẹp mà buồn của anh. Tôi chỉ lóng ngóng chờ tin. Anh nhắn trên messenger, cho biết anh phải lên Sài Gòn khám bệnh. Tôi mừng, khi anh bảo: “Anh khỏe dần rồi… Hy vọng qua năm mới sẽ lành bệnh.” Thấy anh đều đặn làm thơ đăng trên các trang mạng, tôi vui và cầu nguyện anh được an lành. Qua những mẩu chuyện rời anh kể, nay một chút, mai một tí, tôi dần dà có thể ráp bức tranh nhiệm mầu của dĩ vãng. Tôi chợt có ý nghĩ, cùng anh làm tập truyện về chốn cũ, ngày xưa. Tôi rụt rè đề nghị. Anh từ tốn: “Anh sẽ trả lời em nhé… Hy vọng sẽ thành hiện thực.” Rồi anh lại vắng mặt vài tuần lễ. Nghe đâu anh trải qua một cuộc giải phẫu.
Tôi “thấy” anh Phúc giữa giang sơn chữ nghĩa của anh, với biết bao vần thơ óng ả, mượt mà. Hồn thơ của anh tươi nhuận như gió xuân, rực rỡ như nắng hè, lãng mạn như mây thu, mơ màng như sương đông. Tôi ngỡ trái tim thơ của anh phơi phới suốt bốn mùa của đất trời. Giờ đây, qua những lần nói chuyện với các em của anh, tôi được biết thêm về anh. Anh có lúc cảm thấy cô đơn, nhất là từ khi nhuốm bệnh. Sau nhiều năm vất vả với sinh kế, anh về hưu, nghỉ làm báo, ngưng dạy học, nhưng vẫn tiếp tục làm thơ. Chút ngậm ngùi trong lời kể của bạn tôi: “Anh Phúc có bốn nhà: nhà thơ, nhà báo, nhà giáo, nhà nghèo.”
Những vần thơ ngọt ngào của anh viết cho Mẹ, viết về Mẹ rất cảm động, làm tôi nhớ đến Mạ tôi thật nhiều.
À ơi trong ngẩn ngơ chiều
Mẹ mang câu hát dặt dìu ru tôi
Ơi à trong bóng đơn côi
Mẹ giành gánh hết nổi trôi phận người
(Với Mẹ Tôi)
Nghe các em kể, những ngày tháng cuối đời của Mẹ anh, anh quấn quít bên Mẹ, dẫu sức khỏe anh trên đà sút giảm.
Chiều nào đẩy mẹ đi chơi
Thương làn tóc bạc cuộc đời mẹ qua
Làn hơi thở mẹ đậm đà
Nước trong nguồn bỗng vỡ òa lòng con
(Làn Hơi Mẹ)
Nguyễn Minh Phúc và Mẹ
Mùa trăng thu năm kia, tôi có dịp ngắm trăng từ Cape Town nước Nam Phi. Như một sắp xếp kỳ diệu, anh Nguyễn Minh Phúc kể cho tôi nghe về những ngày xưa thân ái của anh và anh Dương Thành Vinh. Anh Phúc chép bài thơ “Như Nhớ Một Vầng Trăng” của thi sĩ Trầm Thụy Du gởi cho tôi qua messenger, thực hiện lời gởi gắm của người bạn thân, dẫu đôi chút muộn màng.
Có lẽ anh Phúc muốn “bắt đền” cho tôi, vì phải chờ hơn bốn chục năm mới thấy được “vầng trăng”, anh gởi tặng tôi:
…
năm tháng ấy xanh hoài như lá cỏ
chút nắng vàng ngoan đậu xuống đôi vai
em thơ ngây thả tóc dài theo gió
mộng thơm hoài theo từng bước chân ai
(Như Mình Có Lỗi)
Giữa tháng Tám năm nay, anh viết mấy chữ cho tôi, anh đang đọc tập truyện Long Lanh Màu Trời, nhớ nhiều những ngày cũ, bạn xưa. Sau đó, tôi không thấy anh trả lời thư của tôi, cũng như không thấy anh đăng thơ lên sân vườn Facebook của anh. Tôi cảm thấy bất an. Nhưng không dám nghĩ đến những điều chẳng lành xảy ra cho anh. Cùng một lúc, tôi nhận tin nhắn từ nhiều người, anh Nguyễn Minh Phúc đã được Chúa gọi về trời ngày 04 tháng Mười năm 2020. Tôi liên lạc với Mỹ Hòa. Đường dây điện thoại không rõ, hoặc trong cơn xúc động, giọng bạn tôi sũng nước mắt, tôi nghe tiếng được, tiếng mất. Anh Phúc trở bệnh nặng, chuyển lên bệnh viện ở Sài Gòn. Hồi giờ, anh chỉ làm việc ở computer. Rời nhà, anh phải xa bàn viết của anh. Khi biết mình không còn nhiều thời gian nữa, anh Phúc mong muốn được về nhà ở Rạch Giá, để hoàn tất vài việc anh còn đang làm dở dang. Nhưng không kịp nữa, anh đã ra đi, chưa thực hiện dự định của anh. Gia đình, bạn bè bàng hoàng, thảng thốt.
Biệt ly nào mà chẳng buồn rơi lệ
Huống chi là xa cách suốt nghìn năm…
(Tiễn Huyền Huyễn Thạch)
Mùa trăng thu năm nay, anh Nguyễn Minh Phúc không còn nữa.
Anh Phúc thân quý, cám ơn anh đã trao “vầng trăng” cho em. Đã dẫn dắt em viết “Nhớ Một Vầng Trăng”. Những câu thơ anh viết tặng em còn văng vẳng đâu đây:
…
xao xuyến nhớ mùa thu nào quá đỗi
em bây giờ xa mãi tận nơi đâu
tôi bỗng thấy chợt như mình có lỗi
nghe mùa xưa còn vọng tiếng thở dài.
(Như Mình Có Lỗi)
Thương và tiếc anh vô vàn. Anh Phúc ơi, em không còn được nghe anh kể những mẩu chuyện của những ngày tháng xa tuy lăng lắc mà rất thân thiết thuở nào. Nhưng những vần thơ của anh, thi sĩ Nguyễn Minh Phúc, vẫn còn đó, cho đời vẫn đẹp, vẫn thơ, vẫn đáng yêu.
Nguyện cầu anh, thi sĩ Nguyễn Minh Phúc, sớm yên nghỉ miền vĩnh phúc.
Hoàng Quân
Tháng Mười 2020
Trích lời trong những bài thơ của thi sĩ Nguyễn Minh Phúc
Tạ Ơn Em
Với Mẹ tôi
Làn Hơi Mẹ
Tiễn Huyền Huyễn Thạch
Như Mình Có Lỗi
Thủ Bút của Nguyễn Minh Phúc
Phụ Lục:
Những bài thơ của thi sĩ Nguyễn Minh Phúc
Bài thơ này anh Phúc viết tiễn bạn, thi sĩ Huyền Huyễn Thạch. Chị Hứa Thanh Thanh, vợ của anh HHThạch chép gởi cho Thúy.
Tiễn Huyền Huyễn Thạch
Tôi về Quảng Ngãi mà không kịp
Cuối năm hoa cải đã lên ngồng
Bạn ở đâu mà đưa tay vẫy
Chỗ tôi ngồi sóng vỗ ngập triền sông
Quê nhà xa lắc đi đi mãi
Hay đâu một sớm lại quay về
Đời lận đận xô sông Trà xa ngái
Ngửa mặt buồn mưa buốt dọc đường quê
Biệt ly nào mà chẳng buồn rơi lệ
Huống chi là xa cách sẽ nghìn năm
Ly rượu đắng chiều nay buồn như thể
Bạn rồi đi xa mãi một chỗ nằm
Trà Khúc ơi tôi ngồi đây mà nhớ
Sóng vỗ chân cầu lạnh suốt bờ sông
Thôi vuốt mặt gió ơi đừng thổi nữa
Chiều cuối năm ly rượu sắt se lòng.
Kiên Giang 30 Tết Ất mùi
Nguyễn Minh Phúc
Thăm Mộ Mẹ Ngày Thanh Minh
mẹ xa thì đã xa rồi
chiều nay một bóng con ngồi mình con
suối nguồn nước chảy trên non
giọt nào rơi xuống đời con cơ cầu
giờ thì mẹ tận đâu đâu
nhớ thương rồi cũng nhạt màu thời gian
chiều nay rải chút bạc vàng
đắp trên mộ mẹ chiều tàn bóng rơi
chợt nghe tiếng mẹ à ơi
đêm ru con ngủ mưa rơi ngoài thềm
nhớ hơi thở mẹ từng đêm
mênh mang thân phận nổi chìm đời me
xa rồi bóng mẹ chở che
đã nằm trong đất… sao nhòe mắt con
cánh cò xưa ngã trên non
mà con vẫn ngỡ… mẹ còn à ơi…
khói nhang theo gió lên trời
chiều nay con khóc… thành lời…
mẹ ơi..
Nguyễn Minh Phúc
mùa Thanh Minh 2020
Làn Hơi Mẹ
Con xin giữ tấm áo nầy
Của đời mẹ mặc những ngày bên con
Hương trong tấm áo hãy còn
Làn hơi mẹ thở mỏi mòn vì con
Ngày nào mẹ hãy còn son
Hương thơm hơi mẹ vẹn tròn cho ba
Ơi đêm thiếu nữ ngọc ngà
Chắc me hạnh phúc thăng hoa bên chồng
Làn hơi của thuở mặn nồng
Mẹ ôm con sưởi mùa đông lạnh lùng
Chỗ khô chỗ ướt trùng phùng
Theo con đi suốt mịt mùng tháng năm
Là làn hơi mẹ ấm thân
Cho con những tối trăng rằm ngủ quên
Quê xưa nong chiếu con nằm
Thơm hơi thở mẹ ướt đầm thiết tha
Những ngày gồng gánh đường xa
Làn hơi mẹ gấp mệt nhoài nuôi con
Dù chân kia đã mỏi mòn
Mà hơi thở ấy vẫn còn trong mơ
Con đi trăm nhớ ngàn chờ
Làn hơi mẹ vẫn vật vờ quanh đây
Con về dẫu trắng hai tay
Lại nằm bên mẹ vơi đầy làn hơi
Chiều nào đẩy mẹ đi chơi
Thương làn tóc bạc cuộc đời mẹ qua
Làn hơi thở mẹ đậm đà
Nước trong nguồn bỗng vỡ òa lòng con
Ngày con tiễn mẹ lên non
Làn hơi mẹ ấm môi son mẹ hồng
Mẹ cười chân bước thong dong
Theo ba về với bụi hồng trăm năm
…Mẹ ơi những tối trăng rằm
Nghe hơi thở mẹ lặng thầm quanh đây
Nhớ nong thay chiếu ngủ say
Nhớ vầng trăng mẹ tròn đầy yêu thương
Để giờ tấm áo còn vương
Làn hơi mẹ thở mùi hương mẹ còn
Xin trời đất mãi vuông tròn
Tỏa làn hơi mẹ bên con suốt đời…
Nguyễn Minh Phúc
Với Mẹ Tôi
Ngày tôi xa mẹ đến gần
Khi hoàng hôn sắp lặng thầm bước qua
Liêu xiêu chiếc bóng mẹ già
Cành khô rụng lá lạc loài bóng tôi
Ai mà chẳng phải mồ côi
Rau răm ở lại cải trôi về trời
Tuổi già như giọt sương thôi
Giờ ngồi đếm tóc mẹ tôi rụng nhiều
À ơi trong ngẩn ngơ chiều
Mẹ mang câu hát dặt dìu ru tôi
Ơi à trong bóng đơn côi
Mẹ giành gánh hết nổi trôi phận người
Nhăn nheo đôi mắt mẹ cười
Ngày ru tôi ngủ bên trời gió giông
Một mình một bóng chờ mong
Mẹ ngồi xiêu vẹo mênh mông gió chiều
Lặng thầm trong khói tịch liêu
Gió hiu hắt thổi dặt dìu mây trôi
Thương sao dáng mẹ tôi ngồi
Trả bao thương nhớ lại đời cho tôi
Sẽ không còn gặp mẹ ơi
Ngày tôi ngồi khóc mồ côi mẹ mình…
Nguyễn Minh Phúc
Như Mình Có Lỗi
đã xa chưa hỡi những mùa thu cũ
mà nghe phai một vạt nắng bên trời
con dế hát lời buồn đêm mất ngủ
có thương thầm một vạt nắng vừa rơi
…mùa thu đó có gã khờ trốn học
hái nụ hoa thầm ép gửi trao người
mang thương nhớ vào khung trời ngà ngọc
thả lên trời mơ mộng áo tiểu thư…
năm tháng ấy xanh hoài như lá cỏ
chút nắng vàng ngoan đậu xuống đôi vai
em thơ ngây thả tóc dài theo gió
mộng thơm hoài theo từng bước chân ai
những đêm thấy bóng em về trên vách
hương hoàng lan còn đẫm nụ hôn đầu
bài thơ viết nằm hoài trong cặp sách
để bây giờ ngơ ngẩn với nghìn sau
xao xuyến nhớ mùa thu nào quá đỗi
em bây giờ xa mãi tận nơi đâu
tôi bỗng thấy chợt như mình có lỗi
nghe mùa xưa còn vọng tiếng thở dài…
riêng tặng N.T
Nguyễn Minh Phúc