Máy điều hòa không khí của cơ thể
1. Phía trong của mũi ra sao?
Hình dáng của mũi đã giúp mũi mang không khí vào rồi loại không khí ra. Mũi ở ngay trên miệng, một nơi rất lý tưởng để ngửi có thể thu thập các tin tức có ích về thực phẩm cung cấp bởi việc nếm trên lưỡi.
Hai lỗ mũi cung cấp không khí. Nằm ngay phía sau là hai khoảng trống phân chia bởi một lớp sụn mỏng. Còn các miếng khác bằng sụn dầy, rắn hơn làm sống mũi.
Lớp lót của mũi ở dưới một màng nhờn có nhiều mạch máu để chuyển không khí ấm của cơ thể cho không khí hít vào. Ðể giúp sưởi ấm không khí này là một hệ thống xương xoắn mũi nằm theo chiều ngang cạnh mũi. Chúng hoạt động như những bộ trao đổi cục nóng của máy điều hòa không khí, làm lớn lên diện tích tiếp xúc mà hơi lạnh của không khí bên ngoài phải đi qua. Một số các ống nhỏ li ti nối liền mũi với mắt (qua ống nước mắt), với tai (qua ống Eustach) và tới các xoang của mũi nằm rải rác ở phía trước và bên cạnh xương sọ.
Bảo Huân
2. Mũi lọc không khí thế nào?
Lọc không khí chia ra làm hai giai đoạn. Ngay lối vào của lỗ mũi, những sợi lông ngắn và cứng sẽ lọc không khí mang phấn hoa, lông tơ, bụi và các vật khác lớn hơn. Bất cứ chất gì thoát khỏi đường phòng vệ thứ nhất này sẽ được gặp sự đối nghịch mạnh hơn. Nó có thể được loại bỏ nếu nó kích thích mũi gây ra sổ mũi. Hoặc nó có thể đối nghịch với màng chất nhờn. Màng này bao phủ ống hô hấp tiết ra chất sền sệt không những chặn vi khuẩn mà chứa những chất rất mạnh gọi là lysozyme và dùng hóa chất để tiêu diệt vi khuẩn.
Mũi tiết ra chất nhờn để loại những mảng chất nhờn cũ, mũi có cả tỷ sợi tóc nhỏ mọc ra từ niêm mạc.Với khoảng gần một ngàn cử động qua lại trong một phút, các lông mũi đẩy chất nhờn vào cuống họng và dạ dầy. Nơi đây dịch vị tiêu hóa tiêu diệt nhiều vi khuẩn.
Ở một người khỏe mạnh, chất nhờn di chuyển khoảng 0.6 cm một phút.Tuy nhiên người hút thuốc lá, uống rượu nhiều thì tốc độ chậm hơn vì khô nước và vì sức khỏe của họ thường kém. Tất nhiên các chuyển động đó càng chậm thì sự bảo vệ cơ thể của mũi đối với vi khuẩn và các vật lạ khác càng giảm đi.
3. Tại sao thở bằng mũi lại tốt hơn thở bằng miệng?
Miệng là nơi ra vào của thực phẩm và nước; nó ít bảo vệ đối với vi khuẩn và cũng không làm ẩm không khí mà ta thở. Như vậy thở bằng miệng là ta đã tự từ chối các công việc có ích của mũi mang đến cho chúng ta. Tất nhiên là có những lúc mà ta bị cảm lạnh hoặc dị ứng, lỗ mũi bị nghẹt và chúng ta không còn lựa chọn nào khác là thở bằng miệng để có không khí.Như vậy chúng ta phải cảm ơn tạo hóa đã cung cấp cho chúng ta một cách khác để có không khí.
4. Có cách hỉ mũi nào hợp lý không?
Hỉ mũi là một hành động tự nhiên hơn là một kỹ năng mà quý vị phải học. Giới chức y tế đưa ra cách hỉ mũi như sau: Làm sạch lỗ mũi từng bên một bằng cách đè nhẹ vào cạnh mũi trong khi quý vị thở bằng lỗ mũi bên kia. Hỉ mũi thường xuyên nếu mũi bị nghẹt, trước khi chất nhờn có cơ hội tạo ra. Hãy dùng giấy mềm có thể bỏ đi để ngưới khác khỏi đụng tới.Và bôi một ít nhớt vào lỗ mũi nếu nó bị nứt nẻ hoặc đau rát.
Cháu bé thường gặp khó khăn để hỉ mũi. Cho tới khi chúng thực hiện được, quý vị có thể dùng ống hút giản dị và không đắt lắm để hút chất nhờn.
Quý vị cũng có thể giúp cháu bé bị nghẹt mũi, và cho cả chính mình, bằng cách đặt hệ thống làm ẩm không khí trong phòng. Ðiều này đặc biệt rất quan trọng vào mùa đông. Nhưng cần đọc kỹ cách dùng. Nếu không giữ sạch và khử trùng thường xuyên, máy gây độ ẩm sẽ gây ra bệnh và phân tán các vi khuẩn.
5. Tại sao một vài dược phẩm dùng qua lỗ mũi?
Bởi vì mật độ của các mạch máu nhỏ ở trong mũi, lớp màng mũi hấp thụ các hóa chất rất mau. Một vài dược phẩm vào mạch máu trong vòng ba hoặc năm phút qua cách xịt vào lỗ mũi hoặc dược phẩm nhỏ thuốc vào mũi; vì thế gần đây các bác sĩ mới cho dùng insulin và thuốc ngừa cúm bằng cách này.
Các nhà sản xuất dược phẩm tiên đoán rằng dược phẩm dùng đường mũi càng ngày càng nhiều. Dùng dược phẩm bằng cách nhét hậu môn vừa khó chịu vừa phiền phức. Dùng thuốc bằng miệng cần một thời gian lâu để tới mạch máu và trong khi đi qua hệ tiêu hóa, dược phẩm sẽ mất bớt công hiệu.
BS Nguyễn Ý Đức