Bài này gồm hai phần, như nêu trong tựa bài. Phần đầu giới thiệu bộ báo Sóng Thần và một số báo khác do anh Võ Phi Hùng ở Virginia thực hiện, và được Kho Sách Xưa của ông Hùynh Chiếu Đẳng phổ biến gần đây. Và phần thứ hai nhằm duyệt lại và bổ túc một bài tôi soạn cách đây trên hai năm về các nỗ lực phục hồi sách báo xuất bản ở Miền Nam truớc 1975. Có thể còn những nỗ lực khác mà người viết không được biết tới, xin độc giả tùy nghi bổ túc.
Bộ báo Sóng Thần & kho sách báo Miền Nam
Vào đầu tháng Chín vừa qua, Võ Phi Hùng, một cựu học sinh Petrus Ký hiện đang cư ngụ tại tiểu bang Virgnia, viết thư cho nguyên tổng thư ký Uyên Thao và tôi, nguyên chủ nhiệm nhật báo Sóng Thần (Saigon, 1971-1975), thông báo là đã gần hoàn tất việc scan xong bộ báo Sóng Thần từ toàn bộ bảy cuộn microfilm 35mm mượn của thư viện Đại Học Cornell qua chương trình Interlibrary Loan. Anh Hùng cho biết “đang tiến hành công việc chụp lại từng film một tại thư viện địa phương Fairfax Regional Library ở Fairfax, VA, và sau đó về nhà ráp từng trang lại thành một số báo.” Anh hy vọng trong hai tuần nữa thì hoàn tất.
Sóng Thần là một trong những bộ báo xuất bản tại Miền Nam, từ 1971 tới 1975, mà anh Hùng “vì yêu đọc sách báo và muốn phổ biến cho việc tham khảo các báo chí Việt Nam đã phát hành ở Miền Nam trước năm 1975” nên đã bỏ công sức ra thực hiện. Những báo kia, Hùng cho biết, hoặc đã hoàn tất, gồm có Phụ Nữ Tân Văn, Tiếng Dân, Thần Chung, và An Hà Nhật Báo, đã gởi đăng trên trang mạng Kho Sách Xưa; hoặc đang thực hiện, ngoài nhật báo Sóng Thần, là Chính Luận (tồn tại lâu nhất trong làng báo Miền Nam, từ 1964 đến 1975), Đông Pháp Thời Báo, và Đuốc Nhà Nam.
Chỉ khi anh Hùng phổ biến bộ báo Sóng Thần lên Web site của Kho Sách Xưa, tôi mới có dịp nhìn thấy tận mắt danh sách của khoảng 1,000 số báo Sóng Thần chiếm tới trên 20 trang màn hình. Và không khỏi cảm kích trước một công trình vô cùng công phu, tốn kém thì giờ và tiền bạc, đòi hỏi sự kiên nhẫn vượt bực và lại chỉ do một cá nhân thực hiện. Chỉ tiếc một điều là, có lẽ để tiết kiệm chỗ, các số báo bị giữ ở độ resolution thấp nên chữ trong các bài khi phóng lớn bị vỡ nên nhoè, khó đọc, trừ tựa bài.
Vì bộ báo ST của Hùng thiếu những số đầu xuất bản vào cuối năm 1971, nên Ngy Thanh, nguyên ký giả ST, cũng tình cờ chụp được các số báo này ở độ resolution cao hơn và do đấy rõ nét hơn, nên đã sẵn sàng chia sẻ với Kho Sách Xưa.
Máy Uscan, trái, đã cũ, chụp báo từ microfilm sang dạng PDF trên computer tại thư viện ở Fairfax, VA, là máy Võ Phi Hùng dùng để scan bộ báo Sóng Thần và một số báo khác, như Tiếng Dân. (Ảnh Võ Phi Hùng) Tuy nhiên, gần đây, anh Hùng hân hoan báo tin cho biết thư viện này vừa được trang bị máy mới, ScanPro 3000, phải. (Ảnh screenshot). Anh Hùng hy vọng sẽ có được những bộ phim báo Việt ngữ xưa rõ nét hơn.
Hầu hết các công trình phục hồi, số hoá và phổ biến sách vở của một Miền Nam tự do từ trên 40 năm nay, đã được thực hiện do lòng yêu mến, trân trọng một di sản văn học nghệ thuật nhân bản hiếm hoi đã bị Cộng sản ngông cuồng khai tử khi họ chiếm được Miền Nam. Đó là những công trình hoàn toàn do tự nguyện cũng như tự tài trợ. Cũng vậy là công trình của Võ Phi Hùng, cựu học sinh Petrus Ký khoá 1967-74 sang Mỹ du học từ đầu năm 1975, ngành kỹ sư điện, trước khi biến cố 30 tháng Tư xảy ra.
“Làm việc này trước hết là cho cá nhân tôi, để giúp tìm hiểu đích xác hơn về lịch sử cận đại Việt Nam dưới thời Pháp độ hộ nước ta, và sự thất bại của chính thể VNCH trước sự xâm lược của cộng sản,” anh Hùng tâm sự trong một điện thư. “Qua báo chí VN, ta có thể tìm đọc các bài tường thuật thực trạng yếu kém trong xã hội, chia rẽ phân hoá của các tôn giáo, phe nhóm trong chánh trường, và tệ hại nhất là sự quá lệ thuộc sống nhờ vào viện trợ kinh tế và quân sự từ người Mỹ. Từ đó để đối chiếu với các sách báo của người Pháp (qua Thư Viện Quốc Gia Pháp, BnF) và của người Mỹ trong hai thời kỳ nói trên. Và để đối chiếu, không thể nương tựa vào một nguồn duy nhất, thành ra tôi phải đi tìm và làm lại nhiều tờ báo của cùng thời kỳ.”
“Biết nhiều người không có cơ may được đọc, nên tôi không muốn giữ nó làm tài liệu riêng và muốn phổ biến cho mọi người cùng biết,” anh Hùng cho biết.
Hơn cả sở thích cá nhân và nỗ lực tìm câu trả lời cho thắc mắc lịch sử của mình, tôi nghĩ công trình của Võ Phi Hùng còn giúp cho các thế hệ Việt tương lai, tại hải ngoại cũng như trong nước, cơ hội nhìn thấy Việt Nam đã có một thời báo chí hoàn toàn do tư nhân làm chủ trong một bầu không khí khá tự do. Dù những khó khăn về mọi phương diện, báo chí Miền Nam đã từng có lúc hành xử vai trò của cơ chế tự trao, đó là Đệ tứ quyền, để đòi hỏi chính quyền tôn trọng hiến pháp, hành xử minh bạch và công bằng trong việc điều hành quốc sự, như trong cuộc tranh đấu của báo giới Miền Nam cho quyền tự do ngôn luận vào cuối năm 1974.
Thành thật cám ơn Võ Phi Hùng đã tự lực thực hiện được một công trình vô cùng quí giá. Cám ơn chủ nhân Kho Sách Xưa, ông Huỳnh Chiếu Đẳng, đã dành chỗ cho bộ báo Sóng Thần cũng như những bộ báo khác của Miền Nam trước 1975. Và cám ơn Ngy Thanh đã không ngần ngại chia sẻ những số báo Sóng Thần mà Kho Sách Xưa còn thiếu từ bộ sưu tập của riêng mình. Xin trân trọng giới thiệu tới bạn đọc.
Sau đây là phần lược thuật về các nỗ lực vãn hồi sách báo xuất bản dưới thời Cộng hoà tại Miền Nam trước 1975. Cũng là bài duyệt lại và hiệu đính một bài cũ. Thiếu sót không thể tránh được. Cũng xin lưu ý là trong bài này, tôi chủ ý khi dùng tiếng Việt, như trang mạng hay Liên mạng, khi dùng tiếng Anh Internet hay Web sites, không vì sự thiếu đồng nhất trong ngôn từ, mà như một nhắc nhở nguồn gốc của những từ kỹ thuật bằng tiếng Việt.
Những nỗ lực vãn hồi sách báo Miền Nam
Biến cố 30 tháng Tư, 1975 đã đưa tới cảnh bức tử vô cùng đau thương của nền văn học tự do của Miền Nam, một nền văn học có thể nói là rực rỡ nhất, sau nền văn học tiền chiến, song đa dạng hơn nhờ một bầu không khí tự do thực sự dù tương đối, và một tinh thần nhân bản, dân tộc song khai phóng, vốn là nền tảng của chính thể Việt Nam Cộng Hoà.
Sau khi Cộng sản Miền Bắc cưỡng chiếm Miền Nam, ai cũng đã biết là nơi nơi sách vở và các sản phẩm văn hoá đủ loại lưu hành dưới thời Cộng hoà đều bị lên án là “đồi truỵ,” “phản động,” một phần bị đốt, còn thì tất cả bị cấm đoán, trong một chủ trương lãnh đạo ngu dân của nhà cầm quyền cộng sản. Theo một ước tính, có khoảng 180 triệu đơn vị văn hoá phẩm, trong đó gồm nhiều sách báo thời tiền chiến đã được di tản vào năm 1954 và tái bản tại Miền Nam, đã bị cấm. Cũng trong thời kỳ này, các văn nghệ sĩ Miền Nam, nếu không may mắn thoát được ra nước ngoài, đã bị bắt bớ và lâm vào vòng tù tội.
Dù thế, chính hàng trăm triệu sản phẩm văn hoá bị kết án và cấm đoán song vẫn lưu hành trong quần chúng đã giúp dân miền Bắc tỉnh ngộ, hiểu ra là mình đã bị “một chế độ man rợ” lừa gạt cả đời thanh xuân, như nhà văn Dương Thu Hương đã công nhận. Có thể nói là từ đống tro tàn của sản phẩm văn học nghệ thuật của Miền Nam hồi ấy đã giúp hình thành những Dương Thu Hương và một nền văn học phản kháng, tiếp nối truyền thống của phong trào Nhân Văn Giai Phẩm của giữa thập niên 1950.
Cũng chính nhờ những văn hoá phẩm đó đã được tẩu tán, cất giữ đó đây ở trong nước, và đặc biệt đã được bảo lưu tại hai thư viện lớn tại Hoa Kỳ, là Thư Viện Quốc Hội và Đại Học Cornell, mà đôi chục năm gần đây, với sự phát triển và phổ biến của ngành kỹ thuật cao và hệ thống Internet, chúng dần xuất hiện tại nhiều nơi trên Web.
Hoặc bằng phương tiện chụp, tức scan, hoặc đánh máy, có một số Web sites ra đời lưu trữ nhiều sách báo xưa. Như phần lớn sinh hoạt văn hoá xưa ở Miền Nam, đây là những công trình hoàn toàn do tư nhân, hoặc cá nhân hoặc nhóm hay hội, đứng ra tự tài trợ và tự thực hiện, vì lòng yêu mến văn hoá, văn học nghệ thuật, không chịu một sự chỉ đạo của một chính thể hay đảng phái chính trị, tôn giáo nào.
Một số trang mạng chỉ cho đọc tại chỗ, hay trực tuyến, tức online, không cho tải xuống máy computer hay các máy di động khác, như điện thoại hay tablet, để đọc mà không cần phải lên mạng. Có Web sites cho tải xuống một số sách chọn lọc, khó nói đâu là tiêu chuẩn, có thể là ebooks nào mà họ lấy từ các sites khác (thường là “vô tư”, tức ít khi chịu ghi nguồn) thì họ cho tái tải xuống, còn như nếu họ hay các thành viên thực hiện việc chụp hay đánh máy lại thì họ… giữ bản quyền, không cho cả copy & paste hay in ra.
Tuởng cũng nhắc lại, là sau 1975, các sách báo xuất bản ở Miền Nam trước 1975 kể như đã thuộc về cõi chung, tức public domain. Ít ai nghĩ tới vấn đề tác quyền khi thấy sách của mình được chụp và tái bản ở hải ngoại. Dù vậy, một số tác giả còn kẹt ở Việt Nam, do đời sống khó khăn, đã nhờ các thân hữu ngoài này can thiệp và hình như cũng nhận được chút đỉnh tiền tác quyền để sống qua ngày. Ngoài ra, một số tác giả của Miền Nam khi ra tới hải ngoại đã cẩn thận và bỏ tiền túi ra in lại những tác phẩm của của mình để có thể xin số cầu chứng bản quyền với Thư viện Quốc Hội Mỹ, một cách để bảo vệ các đứa con tinh thần của mình.
Bên duới là danh sách (không theo một thứ tự trước sau nào mà do bột phát hay tự tiện của người viết) vài Web sites số hoá và lưu trữ sách báo xuất bản truớc 1975 tại Miền Nam mà tôi đã có dịp điểm qua. Khi có thể, tôi dùng tên tác giả và tựa sách của cá nhân tôi để tiện kiểm chứng phẩm chất của bản scan hay đánh máy.
Một cách chủ quan và có lẽ hơi bảo thủ về thẩm mỹ và méo mó nghề nghiệp, tôi vẫn thích sách chụp/scan lại bản gốc (giấy), mặc dù nhiều khi mờ. Lý do chính là vì nó trung thực, lại giữ được gần như nguyên vẹn cách trình bầy và những chi tiết liên quan đến cuốn sách, kể cả tình trạng nhầu nát nói lên cuộc đời nổi trôi của nó, như cuốn phân cảnh phim Yêu của nhà văn kiêm đạo diễn điện ảnh Đỗ Tiến Đức, đã do chính anh chụp và in lại trên giấy, và tôi đã mạn phép số hoá phổ biến tại đây. Không thể có cuốn sách giấy như vậy trên tay, thì đành bằng lòng với một ấn bản điện tử (ebook) vậy, biết sao.
Nào, mời cùng viếng qua vài trang lưu giữ sách Miền Nam:
Kho Sách Xưa
Ngoài các bộ báo như đã đề cập ở trên, Kho Sách Xưa của Quán Ven Đường còn chứa một số sách xuất bản truớc 1975 ở Miền Nam, có nhiều phần là do được khách qua đường đọc xong bỏ lại tặng, tất nhiên là phần lớn không ghi nguồn. Sách hay báo đều có thể được tải xuống để đọc offline.
Giống như một cái kho sô bồ, site này cũng không có chức năng Tìm Kiếm. Thành ra, cách hay nhất khi muốn tìm một cuốn sách nào là… viết điện thư hỏi chủ quán Huỳnh Chiếu Đẳng.
Việt Nam Thư Quán
Theo thông cáo dán tại đây, thì đây là là “một thư viện online vô vị lợi, sách báo trong thư viện được: Các thành viên của diễn đàn đánh máy và gửi lên,” hoặc “Sưu tầm từ các nguồn khác nhau, hoặc do tác giả và các bạn hảo tâm gửi tặng.” Người coi thư viện cũng nói thẳng thừng là “Sách trên thư quán chỉ có thể đọc Online và được để ở các Định dạng: Text, PDF, Epub, Audio, Image.”
Cũng theo VNTQ, Trang Truyện hiện có 14672 tác phẩm tại 734 trang, thấy có nhiều sách Miền Nam trước 1975. Sách được sắp xếp theo thứ tự thời gian gửi lên, có thể kiếm dưới tên tác giả hoặc tựa sách.
Tôi thử tìm bằng tên tác giả, thì thấy có hai tập truyện được đánh máy lại, tuyển tập Lập Đông và Mưa Không Ướt Đất, thấy có ghi nguồn lấy từ đâu hoặc do ai đánh máy gửi lên, không tới nỗi “vô tư.” Hai tập này thì tôi đã thấy ai đó “vô tư” xuất bản (sách giấy) từ thập niên 1980, khi loại ebooks chưa ra đời, mà tôi tình cờ tìm thấy ở một thư viện công nơi có một cộng đồng người Việt. Sở dĩ tôi biết là sách được chụp lại và in ở Mỹ nhờ trang bìa sau có đề giá mấy đồng Mỹ kim. Tôi nhớ hồi ấy, khi khám phá ra hai tập truyện của mình được tái bản, đã nghĩ bụng ai mà hoài hơi đi in lại truyện của tôi vì chúng khó đọc và không ăn khách. Tôi thường in lại các truyện ngắn thành tập để giữ cho tiện, và cũng theo lời khuyên dạo đó của cố chủ bút tạp chí văn học Văn, Trần Phong Giao, “cầm cuốn sách truyện đã in thành sách đôi khi cũng là một cách gợi hứng cho mình nữa.” Xin mở ngoặc để kể một giai thoại với cố chủ bút TPG, đồng thời gửi tới vong linh anh một lời tri ân chưa được ngỏ. Anh chính là người thúc đẩy tôi và điều đình với nhà xuất bản Khai Trí của ông Nguyễn Hùng Trương mua và in tập truyện đầu tay Vừa Đi Vừa Ngước Nhìn của tôi, với tiền bản quyền trả một lúc là 10 ngàn đồng, vì anh TPG thấy tôi cần tiền đi sinh cháu đầu lòng. Một lần khi biết được cái động lực bán truyện đó, ông Khai Trí không vui vì nghe không có vẻ văn nghệ tị nào. Nhưng ông không biết đó mới là lý do cao cả hơn cả lý do văn nghệ nữa. Xin đóng ngoặc.
Khi bắt đầu có Internet vào năm 1995 (do việc Bộ Quốc phòng Mỹ chuyển giao hệ thống Internet lại cho tư nhân sử dụng sau khi Cuộc Chiến tranh Lạnh kết thúc), hai tập truyện Mưa Không Ướt Đất và Lập Đông của tôi sau đó lại được ai đó đánh máy lại và nhởn nhơ luân lưu xuất hiện trên nhiều trang mạng.
Viet Messenger – Truyện Miền Nam Truớc 1975
Viet Messenger có thể nói là một trong những nơi lưu trữ sách tiếng Việt nhiều tuổi nhất và có riêng một khu dành cho Sách Truyện Miền Nam trước 1975, như screenshot trên. Kho sách này có chức năng Tìm kiếm hoặc bằng tên tác giả, hoặc bằng tựa sách. Có cuốn cho tải xuống, hoặc dạng PDF hoặc ePub. Cũng có nhiều cuốn phải đọc tại chỗ. Nhưng dù đọc hay tải xuống, khách phải đăng ký mới được vào. Có cuốn đánh máy lại, cũng có cuốn chụp/scan. Có những cuốn đọc tại chỗ (có thể là do VM thực hiện nên… giữ bản quyền chăng?), cứ vài trang lại thấy một cái watermark to chình ình chiếm mất mấy giòng, người đọc được hướng dẫn dùng cursor để “vén” từng phần của cái watermark để đọc vài chữ xong lại “vén” tiếp để đọc chữ kế, cứ như là chơi bịt mắt bắt dê ấy.
Cũng tại kho lưu giữ này, người viết thấy có hai tập truyện như kể trên, và một cuốn truyện dịch của mình được phổ biến. Lại thấy có vài tập sách khác cũng hiện lên trong kết quả Tìm kiếm (chứng tỏ chức năng Tìm kiếm khá mạnh, có vẻ đọc được cả chữ trong bản PDF), mở ra thì thấy đó là vì trong đó có hai truyện ngắn của Trùng Dương được in trong hai tuyển tập. Đặc biệt có một truyện ngắn tôi viết mà quên bẵng đi vì đã không cắt giữ. Vui như tìm được một đứa con thất lạc, loay hoay tính in ra để đọc lại mà không bị mấy cái watermark cản trở, nhưng khi bấm “control + P” thì chỉ thấy một màn hình trắng xoá, thì biết là không được phép in.
Trở lại trang đầu thì thấy VM quảng cáo là vì tháng Mười là National Book Month nên nhóm chủ trương cho biết “mỗi ngày sẽ đưa lên một cuốn sách của một tác giả nổi tiếng từ 1954-1975 của Miền Nam.” Vậy mời bạn đọc yêu mến sách xưa đón xem.
“Có ước tính vào khoảng 180 triệu cuốn sách của Miền Nam (khoảng 30 ngàn tựa) đã bị đốt/hủy diệt/tịch thu bởi chế độ Cộng sản. Nhiều cuốn thuộc kho tàng văn hoá này đã thất lạc vĩnh viễn,” VM viết bằng tiếng Anh, tôi lược dịch lại. “Tại vietmessenger, sứ mệnh của chúng tôi là tìm những cuốn sách này và phổ biến tới công chúng. Nếu bạn có bất cứ cuốn sách nào thì xin giúp chúng tôi bảo tồn Văn chương Miền Nam bằng cách chụp lại hay gửi tặng chúng tôi.” Tiếp theo là VM xin bạn đọc hãy tiếp tay tài trợ để duy trì và số hoá thêm sách.
Tủ sách Talawas
Theo Wikipedia, Talawas “ban đầu là một trang mạng văn học, sau đó thêm vào các đề tài chính trị, xã hội và từ năm 2009 là diễn đàn và blog, được thành lập từ năm 2001 và do nhà văn Phạm Thị Hoài làm tổng biên tập.” Trang mạng này cũng còn duy trì một tủ sách gồm một số sách xuất bản tại Miền Nam trước 1975, được đánh máy lại và phổ biến nơi trang mạng trên.
Kể từ cuối năm 2010, Talawas đã ngưng hoạt động. Tuy vậy, Wikipedia cho biết, toàn bộ kho lưu trữ bài vở vẫn được bảo quản và duy trì trên mạng, kể cả các trang dành cho sách Miền Nam.
Tủ sách Di sản văn chương Miền Nam
Nhà văn Trần Hoài Thư có lẽ là một trong những người đầu tiên sớm cất công lặn lội tới lui nhiều lần thư viện Đại học Cornell ở tiểu bang New York sao lục sách vở xuất bản tại Miền Nam truớc 1975, nhưng anh chỉ chuyên chú vào loại sách báo văn học. Anh may mắn có được sự tiếp tay đắc lực, với cùng một đam mê không kém anh, đó là chị Ngọc Yến, vợ anh. Viết về cuộc tình nẩy sinh từ văn chương và công trình vãn hồi di sản văn học của Miền Nam của hai anh chị, chi tiết và cả lâm ly hơn cả có lẽ phải kể tới bài này của anh bạn nhà văn bác sĩ Ngô Thế Vinh.
Tôi chỉ nhớ là lần đầu tiên cách nay khoảng trên chục năm, không biết do duyên từ đâu, tôi nhận được bộ sách, đóng bằng tay, ba cuốn truyện Miền Nam do chủ nhân Thư Quán Bản Thảo sưu tầm, đánh máy lại, in thành sách, gửi tặng, kèm theo cả một lời cám ơn đã đóng góp vào kho tàng văn học của Miền Nam. Một ngạc nhiên thú vị đối với tôi nữa là trong một cuốn có một cái truyện ngắn của tôi viết từ hồi nào, đăng ở đâu, thất lạc tới độ tôi không nhớ là đã từng viết, nhưng đọc lại thì nhận ra văn và bối cảnh của truyện ngắn mượn từ một chuyến đi thăm Côn Sơn với một phái đoàn báo chí.
Ngoài việc xuất bản tạp chí Thư Quán Bản Thảo, nay đã phát hành được gần 100 số và là một tạp chí văn học hiếm hoi còn tiếp tục ra mắt ở hải ngoại, anh Trần Hoài Thư cho biết ngoài một số sách, anh có sưu tập được toàn bộ một số các tạp chí xưa, gồm Chính Văn, Khởi Hành, Nghệ Thuật, Tân Văn, Vấn Đề và Sáng Tạo. Vì nguyên thủy là một cái Blog, nên Tủ sách Di sản Văn chương Miền Nam có cái sắp xếp tùy tiện tùy hứng. Nó giống như một quán cà phê sách–tiếc là thiếu cà phê… ảo–với những kệ sách bạn có thể lấy xuống một cuốn đọc (tại chỗ mà thôi). Nơi đây có chức năng Tìm kiếm, song cũng có vẻ hạn chế.
Mở thử cuốn “Địa Ngục Có Thật,” bút ký của Dương Nghiễm Mậu, thực hiện bằng phương thức flipbook của cơ sở xuất trực tuyến issuu.com, trang sáng sủa, chữ sắc nét, nhưng diện tích trang hạn chế. Phóng lớn hết cỡ trên màn hình laptop 15.6 inches mà tôi có được, đọc tốt, nhưng chắc chắn mắt và lưng già này khó ngồi để đọc hết 108 trang sách trên màn ảnh. Chắc muốn đọc cuốn nào thì phải đặt hàng sách giấy thôi.
Thư viện Người Việt
Thư viện này của nhật báo Người Việt, trụ sở đặt tại Westminster, Nam Calif., chuyên lưu trữ các tạp chí xuất bản tại Việt Nam trước 1975 và một số tạp chí xuất bản tại hải ngoại sau 1975 nhưng đã đình bản. Trong số các tạp chí xuất bản trước 1975, đặc biệt có trữ toàn bộ bán nguyệt san Bách Khoa, một tạp chí có đời sống thọ nhất ở Miền Nam trước 1975, từ 1957 tới 1975, chỉ thua VNCH có hai tuổi, có thể liệt vào hàng chứng nhân của cả hai giai đoạn đệ Nhất và đệ Nhị Cộng Hoà. Bạn đọc có thể vào đọc online, dưới dạng flipbook, hay tải xuống số báo nào mình muốn để lúc khác đọc.
Muốn biết thêm về bộ tạp chí độc nhất vô nhị này, mời đọc bài giới thiệu công trình này của nhà văn Phạm Phú Minh, một trong những nhà sáng lập Thư viện Người Việt. Riêng về lịch sử của báo Bách Khoa này, có thể tìm đọc tại đây.
Thư Viện Viện Việt Học
“Thư-viện Việt Việt học thu thập và cung cấp tài liệu nghiên cứu giảng dạy cho Viện cũng như cho tất cả quý vị học giả, giáo sư, các đoàn thể, cơ quan giáo dục của người Việt và ngoại quốc trên thế giới,” nhóm thực hiện trang nhà Viện Việt Học viết ở trang mạng này. “Thư-viện hiện có nhiều tài liệu, sách, tạp chí nghiên cứu về lịch-sử, địa-lý, văn-học, ngữ-học, giáo-dục và văn-minh Việt-Nam, cũng như tài liệu lịch-sử về sự hình thành và phát triển của cộng-đồng Việt-Nam tại hải ngoại. Việc thu thập tài liệu, sách báo được thực hiện không ngừng và thư viện hoan nghênh các tặng phẩm thuộc loại này.”
Liệt kê ở đây mặc dù Viện Việt Học không chỉ chuyên chú vào sách báo Miền Nam, nhưng có lưu giữ một số tự điển, sách sử xưa và cận đại, và nhiều loại sách cho biên khảo giá trị, lại cho phép tải xuống. Rất nên bỏ thì giờ vào lục kiếm và tự để lạc vào một thứ Văn Miếu trên thế giới Ảo. Đây có lẽ là trang mạng hiếm hoi còn duy trì lối viết có gạch ngang (hyphen) giữa các danh từ kép mà ít ai trong chúng ta còn sử dụng.
Tủ Sách Tiếng Việt
Một cách chủ quan tất nhiên, đây vẫn là Web site tôi thích nhất vì cách trình bầy trang nhã, đơn giản song ngăn nắp, đúng tiêu chuẩn của một văn khố. Trang mạng này lại sẵn có chức năng Tìm kiếm, nên việc truy tầm xem có cuốn sách hay tác giả mình muốn kiếm được dễ dàng. Đặc biệt, khách viếng không cần phải đăng ký mới đuợc vào đọc sách, và có quyền tải xuống bất cứ cuốn nào mình thích, vô hạn định. Tủ sách lại hoàn toàn chuyên chú vào loại sách báo scan lại từ bản gốc (giấy), và hầu hết là sách xuất bản tại Miền Nam trước 1975. Đây là một trang bảo lưu sách báo xưa giống như một ngôi chùa hay thánh đường: luôn mở rộng cửa, ai vào cũng được, muốn lấy bao nhiêu sách cũng chẳng ai thắc mắc, theo dõi, làm khó dễ.
Hiện TSTV có khoảng 1,000 đầu sách và tạp chí. Hầu như mỗi tuần đều có sách mới được tải lên, nhờ lợi điểm là TSTV có vẻ có được nhiều người tiếp tay hợp tác, phần lớn là ẩn danh.
Một trong những điểm để nhận định xem một Web site có đáng cho mình tin cậy hay không, ngoài nội dung đứng đắn nghiêm chỉnh, cách trình bầy ngăn nắp, trang nhã, còn là việc người trông coi site phải có dễ cho mình tiếp xúc, nếu không qua một số điện thoại hay một địa chỉ bưu điện, thì ít ra cũng qua một địa chỉ e-mail nơi trang gọi là “Contact,” hay “About,” hoặc “Liên lạc” (không phải “Liên hệ” vốn là một danh từ được nhiều người lạm dùng thành động từ).
Cách đây vài năm, trên trang TSTV, tôi vào nơi Liên lạc. Thoạt tôi hơi thất vọng, vì ở trang này cũng chỉ có một cái mẫu để điền vào những khung trống, xong bấm gửi đi, không có tên hay e-mail của người phụ trách. Dù vậy, tôi thử viết vài chữ xem có liên lạc được với một con người, chứ không phải máy tự động, luôn thể cám ơn về một Web site hữu ích, và ngỏ ý nếu muốn tiếp tay thì phải làm sao. Số là tôi có một số sách loại tham khảo cần scan trước khi đem cho, và có một lý do thúc đẩy mình ngồi xuống làm cái việc scanning rất buồn ngủ này là cái tôi đang cần. Tôi hài lòng là chỉ một hai ngày sau đã nhận được hồi âm của người coi TSTV, ẩn danh. Song nhìn vào cung cách trình bày và điều hành trang mạng, tôi biết mình tin cậy được. Nhờ đó tôi cũng cảm thấy được khích lệ để làm cái việc nhàm chán, đó là ngồi scan lại những cuốn sách tham khảo còn giữ được, và gửi đi góp vào TSTV, để có thể an tâm mang sách đi cho sau đó.
Trong số những sách tôi đã thực hiện cho TSTV, có bộ năm cuốn Nhà Văn Hiện Đại của Vũ Ngọc Phan, ấn bản thứ ba xuất bản ở Sài Gòn năm 1959. Ấn bản này sau 1975, được Cơ sở xuất bản Đại Nam ở California chụp và phát hành ở hải ngoại vào đầu thập niên 1980. Bộ sách này sau này cũng được tái bản ở Việt Nam, nhưng tôi nghe nói cũng bị kiểm duyệt thêm bớt chi đó, khó tin cậy. Bạn đọc có thể vào link này tải xuống trang Mục lục và lịch sử xuất bản của bộ sách văn học tiền chiến rất giá trị này. Một lần, một độc giả ở Miền Trung thấy bộ sách xưa mà ông ta vẫn muốn tìm, mừng rỡ tải xuống, rồi hì hục in ra (cả ngàn trang) để tiện đọc và khảo cứu. May mắn là ông ta nhận ra có một số trang bị thiếu, nên gửi thư hỏi ban phụ trách TSTV. Người phụ trách thông báo cho tôi biết và xin tôi, nếu còn giữ bộ sách đó, thì mở xem lại và scan gửi cho những trang thiếu đó.
Ngoài việc tôi được tiếp xúc với một con người, có được một tiếp xúc “cá nhân” mặc dù qua điện thư, với một người thoạt đầu mình không cả biết tên, tôi thấy ở TSTV là một quan tâm, mối thiết tha thật sự với một công trình văn hoá mà chắc chắn phần thưởng duy nhất nhận được hoàn toàn là tinh thần, niềm vui vô giá nơi một người mê sách.
Tóm lại, xin giới thiệu tới bạn đọc những trang mạng lưu trữ sách điện tử xuất bản tại Miền Nam trước 1975. Đấy là những nỗ lực của cá nhân hoặc nhóm, hội, âm thầm, tự túc, vô vị lợi, vì yêu văn chương, chữ nghĩa, và muốn vun xới trồng lại vườn hoa văn học muôn hồng nghìn tiá của một Việt Nam tự do, khai phóng dạo nào.
Trùng Dương 2019-01, 2021-09
