Sống ở nước Mỹ đã lâu, hàng năm tôi vẫn tổ chức tiệc mừng ngày lễ Thanksgiving như một dịp để gia đình được ngồi lại với nhau trong không khí ấm áp những ngày cuối của mùa thu.

Thực đơn năm nào cũng vậy, ngoài những món ăn truyền thống của ngày lễ Thanksgiving như: gà tây, bắp, bánh bí ngô… Khoai lang là một món ăn không thể thiếu trên bàn ăn của bữa tiệc gia đình. Đôi khi từ những món ăn chính ấy tôi lại biến đổi đôi chút cho thích hợp với khẩu vị Việt Nam như món bánh tôm khoai lang chiên mà mọi người trong gia đình đều thích. Nói đến khoai thì mỗi người chúng ta cũng chẳng ai xa lạ với món ăn dân dã ấy nhất là vào cái thời cả nước rơi vào cảnh khốn khó, nồi cơm luôn phải độn thêm vài củ khoai ăn kèm qua bữa.

Thật ra thời đó tôi không cảm nhận được sự khổ cực ấy vì có bao nhiêu nhọc nhằn thì cha mẹ, anh chị đã gánh hết cho tôi rồi. Nên giờ nói rằng ngày ấy tôi rất thích ăn khoai, không biết ngán thì thật là dấm dớ khó nghe. Nhưng làm sao tôi có thể từ chối được những củ khoai lang vỏ mỏng dính khi bẻ ra nhìn ruột khoai ửng lên màu cam đậm ngọt lừ đã thấy thèm.

Mẹ tôi đi chợ rất khéo. Món gì mẹ mua cũng ngon lành tươi tắn. Mẹ tôi thích khoai lang mật, củ nhỏ bằng hai ngón tay nhưng rất ngọt. Khoai lang mật ruột mềm dẻo nên tôi không thích bằng khoai lang bột, ruột bở hơn, cầm tay ăn xong vẫn thấy tay mình còn một lớp bột khoai vàng như phấn. Ngon nhất vẫn là khoai lang Lệ Cần, giống trồng ở Đà Lạt củ màu đỏ dài thuôn, ruột màu vàng ươm khi luộc lên ăn bở và có vị ngọt bùi. Chao ôi món ăn nhà nghèo ấy cứ đợi mẹ nấu cơm xong, đem vùi vài củ khoai vào đống tro bếp còn đỏ than đến khi lớp vỏ bên ngoài lên mùi khen khét của mật khoai là ăn được rồi. Nếu không háu ăn, còn có thể chờ đợi được bạn cứ ủ củ khoai ấy dưới lớp tro bếp âm ỉ nóng, sẽ càng ngon hơn đến khi đói lòng bất chợt bạn nhớ đến củ khoaì lùi bỏ quên trong bếp buổi chiều qua.

Mà lạ lắm đôi khi ăn khoai vào những ngày tiết trời se se lạnh, vừa ăn vừa thổi suýt soa hơi nóng từ củ khoai cầm trên tay bạn sẽ thấy ngon hơn, vị ngọt bùi hơn nhiều. Nếu bạn có dịp đến thành phố Đà Lạt, đi dạo trên phố chợ bắt gặp hàng khoai, bắp nướng ở bên đường toả mùi thơm ngon quyến rũ khách đi chơi đêm. Đừng ngại ngùng hãy ngồi xuống bên bếp lửa hồng reo tí tách kia mà chọn một củ khoai nướng thơm lừng, bẻ ra chấm mật ngọt lừ trong miệng, cảm giác thú vị ấy sẽ theo bạn đi suốt cả một ngày vui.

Nướng khoai cũng chỉ có khoai lang là ngon nhất. Ngoài ra các thứ khác như khoai mì hay khoai lang núi vỏ màu trắng ngà trong ruột cũng màu trắng sẽ không ngon được bằng. Loại khoai này đôi khi có vị hơi nhạt nước không được tôi thích bằng khoai Dương Ngọc màu tím. Có câu chuyện kể về nàng thôn nữ đảm đang, trồng được một loại khoai màu tím ngắt có vị ngọt bùi. Nàng dâng lên vua loại khoai lang tím đặc biệt ấy mà được vua thương yêu, sủng ái đón nàng về làm hoàng hậu và từ đó loại khoai lang tím được mang cái tên mỹ miều của người đẹp Dương Ngọc (điều này chứng minh cho cái định lý tình yêu: đường đi đến trái tim phải đi qua cái bao tử).

Chuyện cổ tích bao giờ cũng đẹp, cũng như kỷ niệm thơ ấu thường luôn ngọt ngào. Như bây giờ tôi bỗng chợt nhớ đến câu ca vè ngày xưa mẹ hay hát “Nằm ngoài ăn khoai chấm mật, nằm giữa ăn nửa đồng tiền, nằm trong con ong đốt mặt” mỗi khi anh em chúng tôi chí choé giành nhau một chỗ được nằm gần bên cha mẹ.

Nhớ lại thấy thương thật cái thuở hồn nhiên, chân chất như ngô như khoai ấy. Bạn đọc đến câu này đừng bảo tôi, sao kéo ví von. Vì khoai là một loại thức ăn hiền lành, lại mang nhiều bổ dưỡng cho cơ thể con người. Người nội trợ khéo tay có thể chế biến ra được thành nhiều món ăn ngon miệng khác nữa. Món ăn mà tôi ưa thích phải kể đến món mứt khoai vừa dễ làm, rẻ tiền mà ngon cũng không kém gì các món mứt đắt tiền khác. Ngày xuân đi chợ mua sắm quà Tết, món mứt khoai không thể nào thiếu sót trong chiếc giỏ đi chợ. Đôi khi Tết chưa đến mà số mứt dự trữ đã hết sạch vì cái tính ăn vặt nhấm nháp như chuột nên cận kề ngày Tết lại phải chạy đi tìm mua thêm vài ba ký mứt cho đủ ba ngày Tết mà đãi khách.

Nói đến đây chợt thấy nhớ quá cái cảnh ngày Tết nằm đong đưa trên võng tay cầm quyển sách, miệng nhâm nhi miếng mứt khoai ngọt bùi. Ừ, bây giờ nếu có muốn như vậy cũng làm được đấy có khó khăn gì đâu mà sao không có được cái cảm giác thú vị như ngày xưa ấy? Có phải vì thương, vì nhớ cái tình lưu luyến cảnh xưa chứ đâu phài đơn giản chỉ vì thương nhớ một miếng ăn ngon có vị ngọt bùi kia.

Nói gì thì nói, thương gì thì thương nhưng ta đây cũng kén lắm cho dù chỉ là khoai, là sắn. Nhất định không thể nào thương được mấy củ khoai hà, khoai sùng có mùi hôi hôi, hăng hắc mua từ cửa hàng hợp tác xã mà có một thời ai cũng phải nếm qua một lần trong đời. Vẫn nhớ đấy nhưng không thương được, không thương được…

Nguyên Tú My