Sài Gòn vẫn luôn bao dung những người dân tứ xứ. (Hình: Hoang Dinh Nam/AFP via Getty Images)
Chỉ nghe những thông tin có tính chất nhất thời, những người ở nơi khác hay chỉ đến thoáng qua vội vã rồi đi, mỗi lần nghĩ về Sài Gòn người ta vẫn hay ngại ngùng, nào là “Sài Gòn triều cường, Sài Gòn ngập, Sài Gòn cướp giật, Sài Gòn tắc đường đến độ chỉ… nhúc nhích, Sài Gòn ô nhiễm…”
Để hiểu được Sài Gòn, để rồi yêu mến cái thành phố này cũng giống như để hiểu một người con gái đẹp, cần phải có thời gian để tiếp cận đủ một độ “chiêm nghiệm“ nhất định!
Người ta vẫn sợ những ngày Sài Gòn Tháng Tư, Tháng Năm nắng “bể đầu.” Nhưng ở cái xứ nhiệt đới này nơi nào mà không nắng bể đầu? Đà Nẵng, Huế còn có cả cái nóng của gió Lào (phơn) kinh khiếp suốt ngày đêm, có khi từng đợt kéo dài cả một tuần hay 10 ngày.
Sài Gòn chỉ nắng “bể đầu” vào buổi trưa. Từ 3 giờ chiều trở đi là đã bắt đầu dịu bớt, lại càng dịu mát hơn từ những cơn mưa vội vàng vào buổi chiều, cuốn trôi cả bụi bặm và nắng nóng, làm người ta dễ quên mất cái nắng nóng ghê khiếp trước đó. Và có khi nửa đêm thức giấc, phải kéo chiếc chăn mỏng đắp hờ cho đỡ lạnh!
Sài Gòn không có mùa Đông rét mướt như Hà Nội, Huế hay Đà Nẵng, nhưng vẫn có những buổi sáng trời “se lạnh,” đủ để thấy trên đường có nhiều áo ấm, gợi nhớ (và cả việc tìm lại) những ngày mùa Thu, mùa Đông của Hà Nội hay miền Trung cho những người vốn “hoài cảm” về quê nhà, nơi là những xứ sở “có một mùa Đông lạnh” ở phía Bắc đèo Hải Vân!
Có lẽ ở Việt Nam không đâu như Sài Gòn nhiều những “quán cơm 2,000 đồng” dành cho người lao động nghèo, những thùng trà đá miễn phí đặt dưới gốc cây những ngày nắng nóng.
Người xứ khác đến Sài Gòn sẽ ngạc nhiên với những gian, kệ quầy áo quần cũ “ai thiếu thì lấy, ai dư thì cho,” những thùng tiền lẻ 5,000 đồng với dòng chữ “ai đang khó khăn thì lấy ba tờ, ai muốn góp thì tự ý bỏ vào,” hay những quán hớt tóc miễn phí, những quán cà phê chỉ cần uống một ly nhưng ngồi… cả buổi, uống trà đá vô tư; quầy hàng xem thoải mái rồi… đi vẫn thấy cô nhân viên mỉm cười cám ơn…
Tui mua cho mấy tờ nhưng giờ chưa có tiền. (Hình: Nguyễn Bá Trạc)
Sài Gòn không thiếu những chuyện anh thợ hồ, bác xe ôm mua “chịu” giúp người bán vé số 5,10 tờ khi gần đến giờ xổ mà xấp vé số vẫn còn quá dày: “Tui mua cho mấy tờ nhưng giờ chưa có tiền. Cứ giữ vé số mai mang lại, lấy tiền. Mai trúng, trật không cần biết, cứ trả tiền.” Còn người bán vé số xổ xong dầu thấy vé trúng mai vẫn mang đến giao vì: “Vé ni họ đã mua rồi.” Có nơi nào mua bán bằng lòng “nhân” và chữ “tín” như ở đây!
Hay chuyện một ông “đại gia” đi xe hơi dừng lại lấy một chai sâm lạnh miễn phí bên đường uống thoải mái trong sự ngơ ngác của những người xung quanh. Uống xong còn lấy thêm một chai bỏ vào xe, sau đó tìm chủ của thùng sâm lạnh miễn phí “năn nỉ” để được góp một tí “công đức” bằng mấy tờ “bạc xanh.” Chủ thùng sâm lạnh cương quyết từ chối vì một lý do rất đơn giản: “Trời đất! Nấu cho nhà uống, tiện soong nồi nấu luôn mời bà con qua đường thôi mà!”
Ai đã từng nhờ người Sài Gòn chỉ đường mới thấy hết “chất Sài Gòn” vừa cụ thể, vừa ngộ nghĩnh, vừa chí tình bởi chỉ đi chỉ lại cho thật kỹ để không còn có thể quên, không mở miệng nhưng chỉ vào tấm bảng ghi cụ thể để bên cạnh: “Chùa X. nhà thầy Y… đi 100 mét rẽ trái chạy thêm 30 mét, thấy cổng xanh.”
Sài Gòn không thiếu chuyện người lượm ve chai đến ăn ở quán cơm từ thiện 2,000 đồng, đến cuối tháng mua bao gạo, mấy chai nước mắm, chai dầu xin góp vào. Chủ quán vừa rưng rưng, vừa nói lớn như quát: Lần này thôi nhé, lần sau không nhận!
Sài Gòn là vùng đất “tụ” thành nơi có thể thưởng thức món ăn ngon của đủ mọi miền, nghe đủ kiểu giọng nói, biết đủ kiểu phong tục. Sài Gòn vì thế cũng là nơi thuộc loại hàng đầu Việt Nam về các cuộc họp đồng hương đầy nghĩa tình, nơi gom góp “yêu thương” gửi về quê nhà: xây nhà tình nghĩa, học bổng khuyến học, xóa đói giảm nghèo… Chưa hết, Sài Gòn còn thuộc loại hàng đầu Việt Nam về các chuyến hàng cứu trợ tỏa đi khắp nước sau mỗi mùa bão lụt.
Sài Gòn vẫn luôn bao dung những người dân tứ xứ. (Hình: Hoang Dinh Nam/AFP via Getty Images)
Sài Gòn vẫn luôn bao dung những người dân tứ xứ – nguyên nhân trực tiếp góp phần tạo nên những mặt trái như ngập, ô nhiễm, tắt đường, nhà ổ chuột, đòi nợ thuê, cho vay nặng lại, tệ nạn… Nhưng cũng chính những người dân tứ xứ lại đối xử rất “bạc” với Sài Gòn.
Thành phần nào Sài Gòn cũng chứa: thất nghiệp vô Sài Gòn tìm việc làm, học xong ở lại thành phố, thất tình bỏ vô Sài Gòn, trốn nợ vô Sài Gòn, muốn làm ăn lớn vô Sài Gòn… Sài Gòn cho công việc, cho công danh, sự nghiệp, cho nhà cửa, xe cộ, dựng vợ gả chồng sinh con đẻ cái. Nhưng đến Tết lại lục tục bỏ Sài Gòn… về quê!
Con cái sinh ra ở Sài Gòn, được Sài Gòn cưu mang bảo bọc, dạy dỗ nên người. (Hình: Nguyễn Bá Trạc)
Con cái sinh ra ở Sài Gòn, được Sài Gòn cưu mang bảo bọc, dạy dỗ nên người nhưng bố mẹ lại dạy con “Sài Gòn là đất khách quê người, đừng quên quê hương bản quán.”
Muốn biết Sài Gòn yên bình như thế nào chỉ cần lấy xe chạy một vòng khắp thành phố vào chiều 30 Tết!
Thế nhưng, Sài Gòn vẫn không giận dỗi. Sau Tết, những người tứ xứ ở “bạc” lại lục tục quay về. Sài Gòn vẫn chào đón và oằn mình cho những khó khăn!
Có hiểu như vậy mới “tha thứ” cho Sài Gòn ngập, Sài Gòn triều cường, Sài Gòn kẹt xe không nhúc nhích… để mà thương, mà yêu thêm cái thành phố… bao dung này!
Sài Gòn là vậy. Nhưng không vì vậy mà “lớn lối” với Sài Gòn dù Sài Gòn đang… bệnh nặng.
Lê Thi
