Hình AI
Những tháng trước đây, khi mở youtube xem, tôi thường thấy xuất hiện những video về lừa đảo này nọ, nhưng chẳng mở xem, chỉ đọc headline. Có người ở châu Âu nói đã mất 3 ngàn euros. Còn người ở Mỹ thì cho hay bạn thân mất vài ngàn dollars vì một cú điện thoại. Rồi ở Việt Nam với đủ thứ chiêu trò, mánh mung, lừa tiền, lừa tình, hẹn hò làm việc ở nước ngoài để rồi sa vào cạm bẫy lúc nào không hay...
Sáng thứ Ba vừa rồi, chuyện xảy ra ngay tại công ty của tôi. Một số phone lạ gọi cho Charlotte tự nhận là nhân viên ngân hàng báo tin trương mục của cô bị rút ra một khoản tiền lớn và họ muốn xác nhận với cô trước khi dịch vụ được thực hiện. Chỉ mới nghe đến đây, Charlotte bắt đầu thấy run. Họ bảo cần xác nhận xem cô có đúng là chủ của trương mục này không và bắt đầu hỏi cô về tên ngân hàng. Cô đã trả lời mà không nghi ngờ điều gì. Câu kế tiếp là số trương mục. Cô trả lời suôn sẻ. Câu thứ ba là mật mã của trương mục. Đến đây, cô khựng lại. Wait a minute. What wrong? Cô tự hỏi. Tại sao ngân hàng lại hỏi mình về những điều như thế? Cô toát mồ hôi, nghi ngờ... Và cúp điện thoại ngay lập tức. Cô gọi đến ngân hàng trình bày sự việc mới xảy ra và được nhân viên ở đây xác nhận chẳng bao giờ họ gọi điện thoại đến khách hàng như thế. Khi được biết tiền trong trương mục vẫn còn y nguyên, chẳng một yêu cầu chuyển khoản nào cả, Charlotte mới hoàn hồn, thở phào nhẹ nhõm, “Ôi thôi, chỉ một chút xíu nữa là mình bị sập bẫy...”
Nhân đó, Nina là bạn thân của tôi, cùng làm việc và vui buồn có nhau khoảng hai mươi năm nay, cũng kể lại những vụ lừa đảo mà cô đã trải qua. Một hôm, có kẻ tự xưng là nhân viên hãng AT&T thông báo trương mục của cô trả tiền bằng Discover Card không được chấp nhận và cần được thanh toán bằng một thẻ tín dụng khác nếu không muốn điện thoại bị cắt. Nina lập tức cắt ngang cuộc gọi vì biết chắc chắn đây là kẻ giả mạo do cô là thành phần của ban giám đốc nên điện thoại do công ty lo chi trả. Kế tiếp là chuyện cell phone của cô thỉnh thoảng lại nổi lên dòng chữ: “Một gói quà của bạn đã đến bưu điện nhưng chúng tôi không thể giao cho bạn do địa chỉ bị mờ không đọc được.” Cô kết luận, nếu không đọc được địa chỉ, sao lại biết số phone để hỏi? Quên đi. Và delete ngay cái junk message đó. Còn một chuyện khác thuộc vấn đề toll fees cũng qua cell phone text: “Bạn cần nhấp vào link dưới đây để trả tiền toll fees quá hạn nếu không muốn bị phạt”. Cô cũng xóa đi ngay vì biết chắc chắn thời gian sau này mình không đi trên xa lộ thì làm gì lại vướng chuyện toll fees!
Tôi cũng chia sẻ với Nina về những lừa đảo tôi gặp phải. Đã lâu rồi, cách nay cũng khoảng bảy, tám năm, một hôm tôi nhận được email của anh THT viết bằng tiếng Anh. Anh cho biết đang đi du lịch Châu Âu, bị kẻ gian lấy trộm giấy tờ tùy thân và tiền bạc nên muốn nhờ tôi chuyển cho anh hai ngàn dollars vào một trương mục ở Western Union đính kèm để chi dùng trong lúc này. Khi về lại nhà, anh sẽ hoàn trả ngay... Tôi biết tỏng ngay là lừa đảo. Vì mới nói chuyện qua điện thoại với anh cách đó mấy ngày, hoàn toàn không nghe anh nói gì đến chuyện đi du lịch. Thêm nữa, người vợ rất thương yêu của anh bị stroke đang nằm ở nursing home và mỗi ngày anh vào đó hai lần thăm chị. Anh rất buồn, làm sao còn lòng dạ nào để đi chơi, mà lại là đi du lịch châu Âu thì chắc chắn không thể. Mà nếu thực sự anh đi chơi như thế và chẳng may chuyện bất trắc xảy ra, thì chắc chắn người anh liên lạc, cầu cứu là con trai của anh, chứ chẳng thể là bất cứ ai khác, cho dù người đó có là bạn thân nhất của anh, huống chi là tôi... Sau này anh cho biết email của anh bị hacked. Chúng gửi thư lừa đảo đi lung tung, nhân danh anh mượn tiền bạn bè... Tôi không rõ có ai đã bị mắc mưu này không? Một chuyện khác là cách đây khoảng nửa năm, tôi nhận được một số phone lạ nhưng chẳng khi nào tôi bốc. Họ để lại message: “We have important information regarding your department of education loan service by advantage. Please call us toll free at your earliest convenience at 1-800-xxx-xxxx...” Tiền học có là bao do tôi nhận được học bổng cùng trợ cấp của chính phủ nên khi ra trường chẳng bị nợ nần gì. Do đó, tôi biết chắc đây là cuộc gọi lừa đảo. Họ cứ gọi hoài như thế và để lại message cả mấy tháng trời. Tôi không bốc máy, chẳng trả lời nên sau đó họ cũng chán, không làm phiền nữa. Chuyện thứ ba ly kỳ hơn, xảy ra chỉ mới cách đây vài tháng. Ông bạn cùng nhà với tôi nhận được một thư qua bưu điện từ văn phòng luật sư bên Canada cho hay có nhà triệu phú (với họ tên tiếng Anh) nào đó không vợ con đã mất, để lại di chúc cho người bà con có họ và chữ lót hệt như của ông, nên họ muốn tìm hiểu rõ hơn về ông để có thể trao lại phần tài sản này. Họ cho số phone và địa chỉ để liên lạc. Ông bạn tôi đã xé ngay bức thư đó mà không cần suy nghĩ. Làm gì có chuyện triệu phú như vậy mà khi chết đi họ hàng thân cận gần gũi bên đó không nhảy vô tranh giành tài sản để phải tốn công văn phòng luật sư, tốn thêm giấy mực, tem thư tìm cho ra tông tích người thừa kế ở cách xa ngàn dặm mà trao tiền! Vả lại, ông bạn rặt Việt Nam, bảo đảm “chăm phần chăm” người Giao Chỉ, không có một thân nhân họ hàng nào người Anh / Mỹ thì chuyện đó lại càng không thể xảy ra. Ông bạn cười cười, “Thôi, bỏ đi tám! Hãy cố “đi cày” mà sống. Mai rồi đời mình cũng qua...”*
Nói tóm lại, kẻ gian bằng mọi cách tìm cơ hội tiếp cận với bạn để truy cập nhân thân và những tin tức mật về trương mục ngân hàng, thẻ tín dụng của bạn để từ đó chúng sẽ lấy tiền hoặc làm hại bạn. Hãy cẩn thận. Không ai không quen biết mà tự dưng đi làm điều tốt cho mình. Có một câu cảnh báo tôi đọc được tại website của ngân hàng xin chép ra đây. Beware of email scams. Verify sender address, look for misspellings and do not click on links or provide information. Contact us with concerns. Hãy cẩn thận với các vụ lừa đảo qua email, phone, text... Càng ngày, cộng thêm với trí tuệ AI, kẻ xấu sẽ còn làm những chuyện không thể ngờ để lừa đảo. Nên chúng ta phải luôn luôn cảnh giác.
Trần Thị Nguyệt Mai
6/6/2025
* Nhại lời bài hát “Bài Không Tên Số 5” của Vũ Thành An.
