(trích Tuyển Tập Phan Giang Sang III – Y Học Và Đời Sống 2016)
Từ trước tới nay ai ai cũng cho rằng tôi moi tim ra để suy tư, cảm nghĩ. Thật ra chỉ có trí óc làm việc thôi. Còn trái tim chẳng qua là một cái máy bơm, để bơm máu lưu thông khắp cơ thể.
Nếu không có trái tim, lấy tim nhân tạo thế vào cũng được. Nếu không có thận, cho máy lọc thận cũng sống. Tôi có bịnh nhân hoàn toàn không có quả thận nào cả. Cả hai đã hư và được cắt bỏ 4 năm nay. Hằng ngày em chỉ lọc thận rồi đi chơi. Nhưng không có lá gan thì không có cái gì để lọc máu, phân hóa, loại trừ độc tố, điều hòa đường lượng vân vân… chỉ có nước chết thôi.
Cho nên ở đời người ta sợ người gan lì, gan dạ, lớn gan… Tại sao vậy, tại vì lá gan là một cơ quan rất quan trọng mà ta không biết, ta cứ hủy hoại nó qua nếp sống đồi trụy, xa hoa, rượu chè hút sách mà không nghĩ tới tai hại cho lá gan, để rồi đời sống bị đe dọa.
Chính vì vậy, chúng ta hãy thương mến và bảo vệ lá gan của mình, nghĩ tới sự nguy hại mà bồi bổ lá gan, sống đời sống lành mạnh. Muốn thế thử tìm hiểu lá gan qua cơ thể học, sinh lý học của nó.
Cơ Thể Và Sinh Lý Học
Lá gan là tạng phủ rất quan trọng trong cơ thể. Nó nằm trong bụng về phía tay phải, và cân nặng từ 1200g tới 1500g. Nó gồm có thùy lớn, thùy nhỏ và thùy nho nhỏ gọi là thùy vuông (quadrate lobe), cũng là thùy đuôi (caudate lobe).
Máu các nơi đưa về gan nên gan chứa đầy máu, rất bổ, vì vậy gan được Ðông y và Tây y dùng làm thuốc bổ để hồi phục sức khỏe cho bịnh nhân thiếu máu, mất máu do nội ngoại xuất huyết, như sau khi sanh hay bị làm băng.
Lá gan không chỉ là bộ phận của đường tiêu hóa mà thôi, nó còn có nhiều nhiệm vụ như:
Tổng hợp mật, mật được trữ trong túi mật, rồi chảy vào tá tràng (duodenum) để tiêu hóa chất đạm và chất béo.
Gan chuyển hóa các chất tinh bột, chất đạm, chất béo đặc biệt như cholesterol để mang mỡ vào cơ thể. Cholestrol lại chia làm hai loại:
Cholesterol xấu, có nồng độ thấp, gọi là low density lipoprotein LDL. Loại nầy bám vào thành mạch máu, gây xơ thành mạch, làm nó dễ bị vỡ.
Cholesterol tốt, có nồng độ cao gọi là high density lipoprotein HDL. Loại cholesterol tốt, lấy mỡ ra khỏi cơ thể, làm giảm cholesterol trong máu.
Gan điều hòa lượng đường trong máu, biến đổi glucose thặng dư thành glucogen, loại bỏ amino acid thặng dư thành aminoniac rồi urea.
Gan tàng trữ và chuyển hóa các chất béo.
Gan tổng hợp các chất fibrinogen, prothrombin, heparin.
Gan có nhiệm vụ giải độc, loại trừ các độc tố nguy hại tánh mạng.
Gan tồn trữ sinh tố B12, D và K. Tổng hợp sinh tố A.
Chức Năng Của Gan (liver function test LFT)
Muốn tìm hiểu lá gan cần phải xem xét chức năng của gan. Tại sao vậy?
Một khi ta bị bịnh nặng hay nhẹ, lá gan cũng chịu một phần ảnh hưởng. Nó đều làm cho tế bào gan bị xáo trộn. Chức năng của nó sẽ trở nên bất bình thường, nó sẽ tiết chế ra diêm tố hay men đặc biệt tùy theo từng bịnh tật, và nhiều hay ít tùy theo bịnh nặng hay nhẹ.
Nhiều khi gan không bị bịnh, nhưng nó cũng có thể tiết ra men nào đó, do bịnh của tạng phủ khác ảnh hưởng tới lá gan. Chính vì những lý do trên mà người ta thử chức năng gan, LFT, để dò tìm bịnh tật.
Chức năng của gan gồm những men sau đây:
Men mật (bilirubin Bi) (0-15)
Hồng cầu xuất phát từ tủy xương. Nó sống chừng 120 ngày thì bị hủy diệt, tại bãi tha ma, mồ chôn tập thể hồng cầu là lá lách (spleen). Hồng cầu chết sản xuất ra chất sắt, dùng để tái tạo lại hồng cầu mới, còn mật không liên kết hay gián tiếp (uncongugated bilirubin), không hòa tan trong nước. Chính vì vậy nó không được tiết ra trong nước tiểu. Nó được tạm kết nhập với albumin, để chuyển tới lá gan. Tại đây liên kết thành bilirubin glucuronide và bài tiết ra ngoài, vào ruột dưới dạng mật. Trái lại conjugated bilirubin liên kết hay trực tiếp, hòa tan trong nước, được bài tiết ra ngoài theo nước tiểu.
Trong bịnh vàng da do đường mật bị tắc nghẽn, nó làm cho nước tiểu có màu trà vàng đậm.
Theo điều kiện sinh lý bình thường, huyết thanh chứa gián tiếp bilirubin. Trong trường hợp hồng cầu vỡ hay tan huyết (haemolysis), khối u tụ huyết (haematoma), gián tiếp bilirubin gia tăng.
Trực tiếp bilirubinaemia xảy ra trong bịnh của tế bào gan và do sự tắc nghẽn đường mật trong và ngoài lá gan.
Chất mật gia tăng trong trường hợp sau đây:
Tan huyết haemolysis.
Vàng da của trẻ sơ sinh thiếu tháng.
Ngấm thấu khối u tụ máu (resorption of haematoma).
Không ổn trong việc sinh sản hồng cầu (ineffective erythropoiesis), như trường hợp thiếu máu đại hồng cầu (megaloblastic anaemia).
Thuốc uống như Rifamycin, cho nên khi cho trụ sinh phải cẩn thận, nhiều khi rất tại hại.
Bịnh di truyền như hội chứng Gilbert cho thấy khi nhịn ăn, không nguy hại và cũng không cần điều trị, vì 5% dân chúng có hội chứng nầy.
Viêm gan, xơ gan, viêm đường mật, nghẽn đường mật (do sạn, ung thư), ung thư gan.
Men kiềm Alkaline Phosphatase ALP (20-105)
ALP được xuất phát từ lá gan và xương. Tuy nhiên cũng có thể có trong lá nhau, ruột, thận và bạch cầu (leucocytes). Men ALP lên cao thì phải xét chức năng của gan, kế đến tìm coi ở nơi nào đến.
ALP gia tăng trong trường hợp ứ mật trong gan như:
Thai nghén,
Xương tăng trưởng ở trẻ thơ và thanh niên.
Bịnh của xương.
Bướu tuyến giáp trạng, phì mập.
Uống rượu.
Bịnh xơ gan.
Ung thư tàng ẩn phát tán tới gan.
Men rượu Gamma Glutamyltransferase GGT (0-35)
Phần nhiều GGT có trong các tế bào, ngoại trừ tế bào cơ xương. Nó gia tăng nhiều chỉ do tế bào gan tạo ra. Nó cho ta biết gan bị ứ mật. GGT tìm thấy nhiều nhứt trong bịnh:
Uống rượu nhiều (nghiện rượu).
Thuốc chống làm kinh.
Ðường mật bị nghẽn.
Viêm gan.
Gan thoái hóa ứ mỡ không nghiện rượu.
Men Lactate dehydrogenase LD (120-250)
LD phát xuất từ gan và nhiều nơi trong cơ thể. Nó được tìm thấy trong bịnh:
Bịnh cơ thịt,
Máu nhồi cơ tim,
Ung thư gan hay phát tán tới gan
Bịnh về máu vỡ hồng cầu, thiếu máu đại hồng cầu và ung thư bạch cầu.
Bịnh phổi, nhiễm trùng. Nhiều khi giả tạo.
Men Aspartate Aminotransferase AST (10-35) và Alamine Aminotransferase ALT (5-35).
AST xuất phát từ tế bào gan, mà cũng có thể từ các cơ quan khác như cơ và xương. Nó có ở phần ngoài cytosol và ty lập thể mitochondria của tế bào.
ALT là men đặc biệt của tế bào gan bị hư hại mà ra. Chúng tìm thấy nhiều nhứt trong các trường hợp sau:
Viêm gan do siêu vi ABCDE, mà cũng có thể do siêu vi cytomegolo virus (CMV) và Eptein Bar virus (EBV).
Máu nhồi cơ tim, viêm cơ, viêm gan, nghẽn đường mật, viêm lá mía.
Thuốc không được kiểm nhận như Lescol (dùng để hạ cholesrerol đã bị cấm từ lâu)
Hóa chất, độc tố.
Chứng nhiễm sắc tố sắt (haemochromatosis), bịnh tồn trữ và đái tháo đồng đen (bronze diabetes).
Bịnh tự miễn (auto immune disorders)
Gan nhiễm mỡ ứ không do nghiện rượu
Lượng men AST và ALT gia tăng thái quá trong viêm gan siêu vi, hóa chất, độc tố như ngộ độc chất paracetanol.
Albumin (37-48)
Hằng ngày, gan tiết chế ra và phế thải cỡ 10g albumin. Tuổi thọ của nó là 18-20 ngày. Nó giảm nhiều nhứt là trong bịnh gan, gan mãn tính, dinh dưỡng không đầy đủ, thất thoát qua đường tiêu hóa hay ruột, hội chứng hư thận (nephrotic syndrome), phỏng nặng, ung thư. Nó gia tăng trong bụng báng.
Ước mong ngần ấy cũng giúp cho quý vị hiểu rõ chức năng của gan là gì.
Viêm gan
Nói tới viêm gan, người ta chỉ nghĩ tới viêm gan ABC thật ra còn có thêm DEF, nhưng các loại sau không quan trọng. Khi gan bị viêm, chức năng của gan bị xáo trộn, các men của tế bào gan có thể gia tăng hay thuyên giảm tùy theo bịnh tật. Viêm gan mãn tính đưa tới:
Viêm gan nặng: suy nhược, da thâm, ngứa ngáy.
Suy gan: gan không tổng hợp các chất để lọc và phế thải độc chất.
Xơ gan: không còn chức năng. Gan xơ cứng gây tác hại tới hệ tuần hoàn, đưa tới phù thũng, bụng báng, suy tim, suy phổi, mệt mỏi.
Ung thư gan: bụng báng, vàng da
Tại sao bị viêm gan
Gan bị viêm phần nhiều do
Rượu và ngộ độc
Thuốc như: thuốc ngủ, thuốc tâm thần, thuốc kinh phong, thuốc chống ung thư, trụ sinh và v.v…
Biến chứng các bịnh tim, thận, chất sắt, đồng…
Vi trùng và siêu vi ABCDEF và CMV, EBV, Toxoplasmosis…
Bẩm sinh do di truyền.
Bịnh viêm gan làm cho mọi người hoang mang, sợ hãi còn hơn cùi hủi, vì cùi còn trông thấy mà tránh, trái lại viêm gan hoàn toàn ẩn tàng. Thậm chí có nhiều người mắc bịnh mà còn không hay biết để đi chữa trị cho kịp thời. Viêm gan như cái gì huyền bí, lúc nặng lúc nhẹ, lúc hết lúc còn. Rất ư là khó hiểu nổi!
Nó đe dọa sức khỏe và sinh mạng con người nhiều nhứt là ở các nước thế giới thứ ba như: Phi Châu, Nam Mỹ, Á Châu, đặc biệt là vùng Ðông Nam Á trong đó có Việt Nam.
Trên toàn thế giới vào năm 2014, có 2 tỷ người mắc bịnh viêm gan B và hằng năm có 750.000 tử vong. Riêng Trung Quốc là 120 triệu, Mỹ 4 triệu, Việt Nam 12 triệu (theo Ðại Hội bịnh Gan Mật tại Nha Trang vào tháng 7/2014). Và khoảng 12 % dân số mắc viên gan B và 4% viêm gan C.
Theo Tổ Chức Y Tế Quốc Tế WHO thì hằng năm có 1,4 triệu tử vong vì ung thư gan. Riêng Việt Nam có khoảng 22.000 tử vong vì nó.
Còn viêm gan C là 150-200 triệu trên toàn thế giới. Riêng Trung Quốc là 45 triệu, Việt Nam cũng không ít. Số binh nhân tử vong toàn cầu là 343,000.
Úc là nước tự do, thanh bình, phú cường và đa văn hóa, cho di dân đến đây lập nghiệp rất nhiều. Họ mang đến đây tài sản, văn hóa với đầy đủ màu sắc và mầm bịnh ẩn tàng, nhứt là viêm gan A, B và C. Úc ít có viêm gan C, nhưng hiện nay 2016 là 240.000. Trong số này nhiều nhứt là Trung Quốc có 35,300 người, Việt Nam 21,600, Phi Luật Tân 12,400, Mã Lai 9,000, Hong Kong 8,500, Ấn Độ 7,400, Nam Hàn 6,600, Fiji 6,200, Nam Dương 5,200, Thái Lan 3,800, Đài Loan 3,600 và Phi Châu, Nam Mỹ, Ý, Hy Lạp, …dân Hải đảo Thái Bình Dương v. v…
Người ta cho rằng mắc bịnh viêm gan chỉ còn nước chờ chết vì không có thuốc chữa trị! Sai! Thật ra không phải vậy. Ngày xưa kìa, chớ bây giờ với khoa học tiến bộ vượt bực, kỹ thuật tân kỳ của thế kỷ 21, bịnh viêm gan B có thể trị và ngừa được. Viêm gan C không có thuốc chủng ngừa, nhưng thuốc điều trị rất hữu hiệu, tới 90% khỏi bịnh. Tổn phí cả trăm ngàn cho mỗi bịnh nhân. Bà Tổng Trưởng Y tế Susan Ley (2016) tuyên bố bỏ ra 1 tỉ để dùng các thuốc Sofosbuvir (Sovaldi), Sofosbuvir & Ledipasvir (Harvoni), Dacltasvir (Daclinza) và Ribavirin (Ibavyr). Còn gì nữa mà không đi diều trị VGC để khỏi lây người khác mang tội, khỏi chết oan, chánh phủ đỡ tốn mấy chục lần nhiều hơn để thay gan, mà gan đâu để thay?
Chỉ cần người dân ý thức được sự nguy hại của nó, mà gìn giữ vệ sinh cá nhân và công cộng, để bịnh không lây truyền ra. Người dân cũng nên ý thức được cách phòng ngừa bằng cách tự nguyện đi thử máu tìm bịnh mà trị.
Nếu có miễn nhiễm B thì thôi. Còn có C phải đi trị bịnh.
Nếu không có miễn nhiễm B phải chích ngừa, để được miễn nhiễm.
Nếu có bịnh B và C thì đi điều trị. Xin chịu khó trị cho đến nơi đến chốn, đừng trì trệ để rồi lây truyền cho người thân hay ai đó rất tội lỗi.
Có hay không có B, C đều phải chích ngừa viêm gan A.
Viêm Gan A VGA (Hepatitis A)
Viêm Gan B VGB (Hepatitis B HBV)
Viêm Gan C VGC (Hepatitis C Virus HCV)
đã được trình bày một cách rõ ràng ở trang 157 Tuyển Tập Phan Giang Sang II nên không ghi lại nơi đây.
Thuốc Nam, thuốc Bắc có trị được viêm gan không?
Hiện nay có nhiều người chạy theo thị hiếu cho thuốc Bắc, thuốc Nam hay lắm, trị viêm gan hết ngay..Nhưng tại sao mấy ngàn năm qua Trung Quốc đã nghiên cứu Ðông Y mà không tìm ra phương thuốc để có mấy trăm triệu dân mắc bịnh và cả mấy triệu phải ra nghĩa địa nằm hằng năm vậy? Thử hỏi coi lúc mồ ma Mao chủ tịch còn sống ông ta nói sao:
‘Vì không có thuốc, nên ông khuyến khích cứ sử dụng bất kỳ thứ gì mình có để chữa trị cho dân, nhưng riêng ông, ông không tin mấy ông lang băm’.
Ông chỉ dùng thuốc của Bs riêng, tốt nghiệp tại Úc và từng hành nghề tại Sydney, đó là Bs Li. Muốn thử thì tùy ý quý vị. Chớ theo khoa học ngày nay, thuốc trị VGB rất hữu hiệu 70%, còn VGC là 90%, lại được chính phủ tài trợ miễn phí (khoảng 100.000 cho ba tháng)
Viêm gan A và B có thuốc chích ngừa, xin quý vị nên chích để tránh bịnh hiểm nghèo này.
Vì không có thuốc ngừa VGC, nên:
Chỉ còn cách gìn giữ vệ sinh cá nhân và công cộng để tránh bị lây và không làm kẻ khác bị lây mang tội.
Phần nhiều người mắc bịnh VGC là do xâm mình, mắt, môi, xì ke, ma túy, chích chung, giới đồng tính luyến ái, nên thường có chung với bịnh liệt kháng.
Vợ chồng có thể lây qua lại, nhưng rất hiếm.
Phần nhiều người mắc bịnh VGC là do xâm mình, mắt, môi, xì ke, ma túy, chích chung, giới đồng tính luyến ái, nên thường có chung với bịnh liệt kháng.
Vợ chồng có thể lây qua lại, nhưng rất hiếm.
Về VGC, rất khó mà biết được là người bịnh đã hết hay còn bịnh. Muốn phân biệt phải thử PCR. Nếu thử PCR liên tiếp 3 lần mà âm tính, là hết bịnh. Tuy nhiên hằng năm cũng phải thử máu theo dõi một lần.
Chích Ngừa
Nếu bị VGC thì nên chích ngừa VGA và VGB.
Nếu bị VGB thì chích VGA.
Viêm gan D thường thấy ở Trung Đông, nếu nó đi chung với VGB dễ đưa tới ung thư gan.
Viêm gan E thường thấy ở Ấn Độ, Trung Quốc và Bắc Úc.
Dinh Dưỡng là lối sống lành mạnh:
Muốn có lá gan khỏe mạnh phải thay đổi nếp sống cho nó lành mạnh bằng cách:
Kiêng cữ ăn uống có nhiều dầu mỡ, da gà, vịt, da heo, sò ốc, con hào và đồ lòng. Vì chúng sẽ đưa tới cao cholesterol rất nguy hại cho sức khỏe.Vì các độc tố, chất béo bổ, cholesterol làm mỡ đóng trong gan, đưa tới tiểu đường, xơ gan, ung thư gan.
Nên ăn cá, thịt nạc.
Tốt nhứt là rau cải, trái cây tươi mới hái, các loại đậu cho đừng bón. Khi bị bón, chất độc tồn trữ trong gan không tốt cho lá gan. Nên luôn luôn thay đổi thức ăn hằng ngày.
Nên ăn bánh mì có ngũ cốc dễ tiêu.
Nên luyện tập thể thao thể dục để tránh phì mập. Thể dục thể thao, khiêu vũ dưỡng sinh dành cho người lớn tuổi.
Nên ăn kiêng đồ ăn ít dầu mỡ, đồ ăn quá bổ dưỡng tới dư thừa không tốt. Phải tránh đồ ăn thức uống có hại cho lá gan. Nói tóm lại là phải kiêng cữ, làm giảm ký để có một lá gan khỏe mạnh tức đã bảo vệ lá gan rồi. Phì mập sẽ đưa tới mỡ đóng trong gan, lờn chất insulin làm gan dễ bị xơ. Khi lờn chất insulin lâu ngày chầy tháng sẽ đưa tới tiểu đường loại hai (T2 DM).
Nên ăn cá, thịt nạc.
Tốt nhứt là rau cải, trái cây tươi mới hái, các loại đậu cho đừng bón. Khi bị bón, chất độc tồn trữ trong gan không tốt cho lá gan. Nên luôn luôn thay đổi thức ăn hằng ngày.
Nên ăn bánh mì có ngũ cốc dễ tiêu.
Nên luyện tập thể thao thể dục để tránh phì mập. Thể dục thể thao, khiêu vũ dưỡng sinh dành cho người lớn tuổi.
Nên ăn kiêng đồ ăn ít dầu mỡ, đồ ăn quá bổ dưỡng tới dư thừa không tốt. Phải tránh đồ ăn thức uống có hại cho lá gan. Nói tóm lại là phải kiêng cữ, làm giảm ký để có một lá gan khỏe mạnh tức đã bảo vệ lá gan rồi. Phì mập sẽ đưa tới mỡ đóng trong gan, lờn chất insulin làm gan dễ bị xơ. Khi lờn chất insulin lâu ngày chầy tháng sẽ đưa tới tiểu đường loại hai (T2 DM).
Tiểu đường đưa tới lãng quên vì mạch máu não nhỏ hẹp, máu không lưu thông đầy đủ để mang dưỡng khí, đường lượng bồi dưỡng tế bào não. Cho nên tiểu đường cũng dễ bị lú lẫn, Alzheimer là vậy. Ngoài ra cũng dễ bị yếu sinh lý, vì mạch máu bị nghẽn.
Phải kiêng cữ rượu
Rượu là độc tố nguy hại nhứt của gan. Nó được phân hóa, và đào thải ra ngoài qua thận. Nếu ít, thì trong một thời gian, gan sẽ tẩy sạch, còn nhiều quá và lâu dài chất thừa thải của rượu tồn trữ nhiều sẽ biến thành fibrosis tàn phá tế bào gan rất nhanh chóng, để rồi đưa tới xơ gan còn hơn VGB, C. Nếu có VGB, C mà uống rượu thì xơ gan càng nhanh chóng.
Nếu còn uống rượu thà đừng điều trị, bởi trị rồi cũng xơ gan.
Riêng rượu cũng gây ung thư gan, nhưng ít hơn bịnh VGB và C nhiều. Vừa uống rượu vừa bị VGB và C thì dễ đưa tới ung thư gan. Khi tế bào gan suy mãn tính sẽ đưa tới:
Bịnh ngoài da: Da nổi mận đỏ, nổi nơ vi mạch máu (spider naevi), gan bàn tay cũng nổi lốm đốm mận đỏ.
Vú: Đàn ông thấy ngực phồng lên như lực sĩ, nhưng kỳ thực là vú nhô lên từ từ như phụ nữ (gynacomastia), do chất kích thích tố nữ (oestrogen) gia tăng, còn nam kích thích tố testosterone biến mất.
Dịch hoàn: Hòn dái cũng từ từ teo, tình dục cũng tan biến theo mây khói. Thời oanh liệt nay đâu còn nữa! Đây là hậu quả của rượu đó các đấng mày râu. Xin nhớ lấy!
Rượu cũng làm suy nhược thần kinh, tâm thần nhẹ thì kiểu Korsakoff, còn nặng tay run rẩy (delirium tremens), sa sút trí tuệ (dementia), bịnh não Vernicke.
Hơi thở hôi thúi, da thâm, môi tím tái.
Vú: Đàn ông thấy ngực phồng lên như lực sĩ, nhưng kỳ thực là vú nhô lên từ từ như phụ nữ (gynacomastia), do chất kích thích tố nữ (oestrogen) gia tăng, còn nam kích thích tố testosterone biến mất.
Dịch hoàn: Hòn dái cũng từ từ teo, tình dục cũng tan biến theo mây khói. Thời oanh liệt nay đâu còn nữa! Đây là hậu quả của rượu đó các đấng mày râu. Xin nhớ lấy!
Rượu cũng làm suy nhược thần kinh, tâm thần nhẹ thì kiểu Korsakoff, còn nặng tay run rẩy (delirium tremens), sa sút trí tuệ (dementia), bịnh não Vernicke.
Hơi thở hôi thúi, da thâm, môi tím tái.
Đầu ngón tay bủng, bự như dùi trống.
Rượu cũng làm nằm mê mê, tiền hôn mê rồi hôn mê gan, nói nhảm.
Thuốc lá cũng là nguyên nhân của bịnh ung thư, cho nên không nên hút thuốc lá.
Thuốc ngủ, thuốc tâm thần, thuốc trụ sinh Rifamycin, Erythomycin, thuốc trị ung thư, thuốc mua không cần toa. Thí dụ: Như quý vị biết Panadol (paracetamol) là thuốc thông thường, nhà nào cũng có sẳn phòng khi nhức đầu, đau tay chân, cảm mạo dùng. Thuốc được mua bán tự do, không cần toa. Thế nhưng nó cũng là thuốc độc nếu lạm dụng quá liều cùng một lúc.Nó sẽ tàn phá lá gan trong vòng trong 12giờ, nếu không được chữa trị kịp thời bị ngộ độc chết tươi như chơi.
Người mắc bịnh cần thông báo cho bác sĩ, nha sĩ, nhân viên bịnh viện biết để họ phòng ngừa trong khi chữa trị cho mình và khuyên nhủ nên cho gia đình đi thử máu và chích thuốc ngừa.
Bị bịnh không nên hiến máu vì máu sẽ lây cho người khác. Bị tội.
Vợ chồng giao hợp không sao, nhưng với người ngoài phải có áo mưa.
Thuốc ngủ, thuốc tâm thần, thuốc trụ sinh Rifamycin, Erythomycin, thuốc trị ung thư, thuốc mua không cần toa. Thí dụ: Như quý vị biết Panadol (paracetamol) là thuốc thông thường, nhà nào cũng có sẳn phòng khi nhức đầu, đau tay chân, cảm mạo dùng. Thuốc được mua bán tự do, không cần toa. Thế nhưng nó cũng là thuốc độc nếu lạm dụng quá liều cùng một lúc.Nó sẽ tàn phá lá gan trong vòng trong 12giờ, nếu không được chữa trị kịp thời bị ngộ độc chết tươi như chơi.
Người mắc bịnh cần thông báo cho bác sĩ, nha sĩ, nhân viên bịnh viện biết để họ phòng ngừa trong khi chữa trị cho mình và khuyên nhủ nên cho gia đình đi thử máu và chích thuốc ngừa.
Bị bịnh không nên hiến máu vì máu sẽ lây cho người khác. Bị tội.
Vợ chồng giao hợp không sao, nhưng với người ngoài phải có áo mưa.
Không dùng đồ chung với người khác như: Dao cạo, bàn chải đánh răng, đồ cạo gió chung, giác lễ chung, làm răng với dụng cụ không được khử trùng đúng vệ sinh (nha công Tàu, thợ trồng răng ở VN và Úc – ouvrier dentaire).
Nếu không biết, nhớ đến nhờ bác sĩ thử máu và chích thuốc ngừa.
Nếu lỡ ăn ở hay sờ mó hay bị kim đã chích cho người bịnh, đâm vào người, phải chích Hepatitis B Immunoglobulin (HBIG). Huyết thanh nầy có công hiệu tức thời và tạm thời chừng ba tháng. Cần phải chích thêm 3 mũi thuốc ngừa: mũi đầu, 1 tháng sau và 6 tháng sau.
Muốn chắc chắn sau đó 2 tháng, nên đo lượng kháng thể HBsAb, phải trên 100/IU mới được. (Số nầy thay đổi tùy theo mỗi phòng thí nghiệm). Nếu nó dưới 100, tốt nhứt là chích bù thêm.
Trẻ sơ sinh chích khi mới sanh, 2 tháng, 4 tháng và 6 tháng. Trẻ em dưới 16 tuổi mà chưa chích ngừa, phải chích lại 3 mũi như trên.
Người mắc bịnh HBV cần phải thử máu theo dõi luôn.
Nếu chức năng gan không bị xáo trộn, thì mỗi năm thử một lần.
Nếu nó bị xáo trộn, thì cứ 3 hay 6 tháng thử một lần.
Thử thêm AFP (Alfa Fetal Protein), Siêu âm gan
Hãy bỏ phong tục và tập quán xưa
Sống trong thời đại văn minh và khoa học tân tiến ngày nay, chúng ta cũng nên bỏ những nếp sống, tập quán truyền thống, cỗ lỗ sĩ không thích nghi với đời sống hiện tại như:
Tật đãi ngộ khách quý. Muốn mời khách nên lấy muỗng, đũa mới mà gắp hay múc. Đừng dùng đũa muỗng của mình đương dùng mà gắp đồ ăn cho bạn, coi không lịch sự và hạp vệ sinh.
Không nên uống chung ly với người ngoài. Có muốn mời khách, xin dùng ly, tách mới chưa ai xài mà rót trà, rượu mời cho lịch sự.
Không nên chấm nước tương, nước mắm chung với người lạ, ngoài quan hệ vợ chồng, con cái trong nhà.
Không nên hút thuốc ké một hơi với một ai.
Nhứt là các bà các cô, không nên mượn cây son thoa môi sau khi ăn. Nếu quên mang theo thì cứ để vậy không xấu đâu mà sợ.
Xin bỏ tật mút đầu đũa.
Lẩu là món ăn tập thể, vui mừng hội ngộ khi có bạn bè thân thích cũng đừng lấy đũa quậy tìm gắp thịt tôm, coi không lịch sự. Nên lấy cái vợt mà vớt coi rất lịch sự.
Siêu vi BC sống dai lắm, cũng lây hơn liệt kháng HIV. Xin quý vị hãy thận trọng gìn giữ vệ sinh trong ăn uống để tránh lây truyền bịnh tật và bảo vệ lá gan của mình.
Nhớ không nên uống rượu, hút thuốc. Hãy quên câu ‘nam vô tửu như kỳ vô phong’ đã ăn sâu cội rễ vào đầu óc thanh niên thế hệ ông cha ta đi. Hãy sống nếp sống của thời đại a còng mới của thế kỷ 21.
Không nên uống chung ly với người ngoài. Có muốn mời khách, xin dùng ly, tách mới chưa ai xài mà rót trà, rượu mời cho lịch sự.
Không nên chấm nước tương, nước mắm chung với người lạ, ngoài quan hệ vợ chồng, con cái trong nhà.
Không nên hút thuốc ké một hơi với một ai.
Nhứt là các bà các cô, không nên mượn cây son thoa môi sau khi ăn. Nếu quên mang theo thì cứ để vậy không xấu đâu mà sợ.
Xin bỏ tật mút đầu đũa.
Lẩu là món ăn tập thể, vui mừng hội ngộ khi có bạn bè thân thích cũng đừng lấy đũa quậy tìm gắp thịt tôm, coi không lịch sự. Nên lấy cái vợt mà vớt coi rất lịch sự.
Siêu vi BC sống dai lắm, cũng lây hơn liệt kháng HIV. Xin quý vị hãy thận trọng gìn giữ vệ sinh trong ăn uống để tránh lây truyền bịnh tật và bảo vệ lá gan của mình.
Nhớ không nên uống rượu, hút thuốc. Hãy quên câu ‘nam vô tửu như kỳ vô phong’ đã ăn sâu cội rễ vào đầu óc thanh niên thế hệ ông cha ta đi. Hãy sống nếp sống của thời đại a còng mới của thế kỷ 21.
Nói tóm lại là phải kiêng cữ, làm giảm ký để có một lá gan khỏe mạnh, tức quý vị sẽ tránh được viêm gan, thì đâu có sợ xơ gan và ung thư gan tức đã bảo vệ lá gan rồi
Chim quyên xuống đất ăn trùng,
Anh hùng lỡ vận lên rừng đốt than.
Ðốt than thì phải sàng than,
Làm than đừng để lấm gan anh hùng. Ca dao
Anh hùng lỡ vận lên rừng đốt than.
Ðốt than thì phải sàng than,
Làm than đừng để lấm gan anh hùng. Ca dao
Chúc quý vị khỏe mạnh, để được trường sinh bất lão.
Phan Giang Sang
