Trong một bài ca dao về Trăm Hoa, có bốn câu đã diễn tả về cái duyên của Hoa Phượng và Con Ve như sau:
Ước gì nổi gió hây hây
Để cho hoa đó lòng đây thơm cùng
Hoa Phượng đỏ não đỏ nùng
Ve kêu ra rả bạn cùng với ai…
Như vậy hình ảnh của hoa phượng và con ve đã in sâu vào tiềm thức của nhân gian trong thi ca dân tộc cổ truyền Việt Nam từ thuở nào, phải chăng từ mỗi độ hè về… Vào một buổi sáng mai nào đó, khi bạn nhìn qua song cửa, những giọt nắng vàng hoe đang nhảy múa trước sân nhà, như chào đón những cành hoa phượng đang lơi lả trong cơn gió Nồm Nam, và đâu đó râm ran tiếng ve kêu sao mà thắt ruột não nùng làm sao… Lòng sẽ chùng xuống, một cảm giác đang thấm lặng trong da thịt, phải chăng một nỗi buồn vời vợi không tên đang xâm chiếm tâm hồn bạn… Tại vì sao? Mùa hè đã đến, là mùa của chia biệt, của từ giã sân trường lớp học, thầy cô bạn bè, mỗi người một phương… Một bóng dáng dịu hiền tha thướt nào đó mà bạn không không còn thấy trên sân trường dưới hàng me một hôm nào đó.. Có thể hẹn nhau vào đầu thu tựu trường, nhưng có thể là nghìn trùng xa cách… biền biệt chân trời góc bể mỗi người một phương… Chính cái viễn ảnh "lo lắng" của những ngày xa cách đó… mà bạn chắc hẳn đã một lần chia sẻ với nhau những dòng chữ thân thương, những kỷ niệm trìu mến trên những trang giấy trắng tinh khôi học trò… mà thường gọi là Lưu Bút Ngày Xanh, để một ngày nào đó trên bước đường phiêu bạt, biết đâu bạn còn may mắn giữ một chút kỷ niệm ban đầu để mà ngậm ngùi lưu luyến, bồi hồi nhung nhớ:
Giở trang cũ lưu bút ngày xanh
Bay xa rồi chuyện tình mong manh
Tình hôm nao chôn vùi dĩ vãng
Ôm thời gian nuối tiếc không thành
Lưu bút xưa bồng bềnh chân trời tím
Nụ hôn đầu che giấu trăng thanh
Ta về ru giấc tim dào dạt
Khắc tên em vào đêm mộng lành.
Lưu Bút Ngày Xanh (Việt Hải)
Cái thời xinh đẹp nhất của đời người chắc hẳn không ai phủ nhận là thời học sinh hồn nhiên của lớp học sân trường, bảng đen phấn trắng, của ngơ ngác, thẹn thùng, thương thầm nhớ trộm:
cặp ôm che ngực xuân thì
em đi hoa cỏ thầm thì trông theo
gió dài tay đỡ vòng eo
bên hai hông hở thơ trèo vào thăm
bướm chim nao nức phải lòng
trách chi mắt biếc dài thòng lưng xanh
ơi trong lòng cặp hiền lành
sách vở nằm với hương chanh, me, lài...
Nữ Sinh (Lê Hân)
Từ đó mới có dòng chữ tuôn trào, nhảy múa… Trang lưu bút ngày xanh là chứng tích của ngày xưa cũ, chắc hẳn buồn hơn là vui, không ít hay nhiều đã khơi lại những tình cảm xưa cũ dù phải lênh đênh góc bể chân trời… hay khi nhìn lại những dòng chữ là những giọt lệ thương đau, hay những giọt máu hồng đang rỉ trong trái tim của chàng trai ngây thơ vô tội. Những cảnh sắc thơ mộng dấu yêu một thời bây giờ đã trở thành những kỷ niệm xót xa, ngang trái và đau thương ngập tràn:
Tôi thả chim xanh lượn trước nhà
Điểm trang lòng, đợi ái tình qua
Em đi, mắt có thơ mùa hạ
Má phấn hồng in bóng phượng hoa
Tôi mất trời xanh của tuổi thơ
Nên yêu em cũng bởi tình cờ
Gặp mùa hoa cũ trên đôi má
Trong mắt em nhìn gặp bóng xưa
Tôi ngẩn ngơ từng buổi tịch liêu
Con ve hoài cổ thở than nhiều
Điệu trường sầu vọng lên cao vút,
Đời sắp về xưa: Em hãy yêu
Em yêu tôi và ta yêu nhau
Tôi lại say như buổi hạ đầu
Cánh phượng hồng cùng tơ nguyệt bạch
Xin em ghi giữ thuở tôi sầu.
Duyên Phượng Hoa (Đinh Hùng)
Những ước mong, thầm lặng mà tha thiết rạo rực, những nỗi buồn nhẹ nhàng phơn phớt mà thấm thía, như chập chờn ẩn hiện, mang nét huyền ảo của một thời thư sinh áo trắng, để người thơ trách móc hờn dỗi đáng yêu “tập lưu bút nhạt nhòa trang tim vỡ...”, của mùa hạ chia tay khi tiếng ve kêu râm ran, khi phượng nở thắm sân trường:
hãy giữ cho em những buổi sáng mai trên đường đi học
tiệm sách quen vẫn ai đó đứng chờ
áo thư sinh trắng mãi cuộc tình thơ
những sáng nắng mưa trưa - ngày hạnh phúc
và cứ thế bình minh xanh như ngọc
ngày tháng đi bên dấu ái cuộc đời
người trăm năm sao nhắc chuyện bể khơi
tập lưu bút nhạt nhòa trang tim vỡ...
Hãy giữ cho em một góc trời Đà Nẵng
dấu yêu ơi dù xa cách muôn trùng
giữ giùm em một chút nhớ chút mong
cho năm tháng vẫn xanh trời thơ ấu...
Hãy giữ cho em một góc trời Đà Nẵng (Phương Anh)
Những dòng thơ ký ức cứ gợi nhớ đong đưa gọi về một khung trời xa xăm nào đó, nơi đầy ắp những hình ảnh dấu yêu một thời khó mà phai nhòa trong tâm khảm của những kẻ xa nhau, khi mà thời gian đã lắng đọng để trầm ngâm nghĩ lại… một thời vàng son dấu ngọc đã qua, một tuổi học trò trong trắng không dơ vướng bụi thời gian, nhưng bây giờ tình chỉ còn là trống vắng hư không, tình chỉ là ảo ảnh mênh mông…
Em có nhớ trong sân trường bữa ấy
mình ta về nhìn lại gốc phượng xưa
con ve than trên cành nhớ đong đưa
hoa vẫn đỏ trong nắng vàng lộng lẫy
ta chợt thấy hình như em ngồi đấy
mới hôm quạ mới một phút trước đây
tay vẫn hồng má vẫn đỏ hây hây
dẫn ta bước qua trăm đường dĩ vãng
em yêu dấu hỡi con chim trúng đạn
rơi về đâu trong cõi sống mênh mông
ta vẫn còn đây mái tóc bềnh bồng
dù sương gió ươm đôi dòng bụi trắng
đời chìm nổi những ba cay bảy đắng
lòng vẫn xanh như cỏ dại thong dong
trái tim ta vẫn rộng rãi thư phòng
có em ngủ muôn đời trên vần điệu
ta mai mốt dù tài danh mệnh yểu
đã nhờ em tồn tại với thời gian
hỡi em yêu thăm thẳm cánh phượng hoàng
có đậu lại trong sân trường bữa ấy
hồn xa cách đậu bên ta có thấy
bức tường xanh cánh cửa kính lung lay
hai mươi năm trời ôi một thoáng chim bay
bao thay đổi trong đời ta gió nổi
cành phượng cũ vẫn no lời gió thổi
nghìn muôn năm tha thiết gởi về đâu
vay giọt thơ truy niệm mối tình đầu
và gởi tặng cho em làm son phấn...
Trong Sân Trường Bữa Ấy (Luân Hoán)
Những nỗi nhớ nhung da diết thầm lặng cứ tuôn trào, những tiếng nói tâm tình cô đơn ảo não cứ dâng đầy, khi thuyền không xuôi bến hẹn, ai mà chẳng bồi hồi thương nhớ, cung đàn xưa thổn thức bật dậy những lời thơ như lời bộc bạch chân tình của con tim mẫn cảm…"ai biết phượng xưa có nhớ ve" thì chẳng khác gì "chim xa rừng còn thương cây nhớ cội"….
Từ dạo em vào trường mỗi bữa
Ước mong giờ học kéo triền miên
Để anh lặng ngắm mắt nai ướt
Quên cả bảng đen dòng mực nghiêng
Từ dạo em vào tim góc nhỏ
Ngang cây si đứng lặng bên đường
Nghe không em tiếng tim anh thở
Như gửi về ai niềm nhớ thương
Từ dạo em về ngang gác hẹp
Anh về tập tễnh ghép vần thơ
Mượn trăng gửi gió lời tình đẹp
Ước vọng ai kia sẽ biết cho
Chờ đợi bao ngày em vẫn mãi
Xa xăm kỷ niệm một mùa hè
Một thời áo trắng chợt chùng xuống
Ai biết phượng xưa có nhớ ve?
Ai Biết Phượng Xưa Có Nhớ Ve (l.t. quỳnh hương)
Gặp nhau, vương vấn, mến nhau, thương nhau, giận nhau, nhớ nhau… để rồi chia ly khi mùa hạ đến, thì còn cái buồn nào da diết não nuột hơn. Cánh phượng chắc không còn hồng thắm nữa, con ve đã chết tự hôm nào, mùa hạ đã xa khuất tận chân trời nào… để mà thẫn thờ bước nhẹ vào mùa thu trắng lất phất mưa rơi…
Áo trắng thôi nôi tinh khiết quá
Lãng đãng hồn em trắng bốn mùa
Anh chỉ giữ riêng anh mùa hạ
Nghe điếng lòng nhau tiếng dạ thưa...
Con ve giờ chết trên cành phượng
Ngày xưa thi sĩ gọi: thu vàng
Còn anh cứ thấy mùa thu trắng
Chờ áo Hà Đông rón rén sang.
Một Năm Áo Trắng (Bùi Chí Vinh)
Tình cũ đã qua, người xưa bây giờ ở đâu? Một câu hỏi cứ còn dai dẳng hoài chưa dứt. Một cảm giác lạ lẫm, một nỗi khao khát được giãi bày tâm hồn. Hè đã đến ngoài kia, trời xanh cao bát ngát, gió phe phẩy ve vuốt mấy cánh phượng đong đưa… trong sự tha thiết nồng nàn của tạo hoá chìm đắm trong phút giây giao mùa kỳ diệu này, để người thơ mãi hoài vọng bâng khuâng lòng tự hỏi lòng:
Bây giờ còn nhớ hay không
Ngày xưa hè đến phượng hồng nở hoa
Ngây thơ anh rủ em ra
Bảo nhặt hoa phượng để mà chơi chung
Bây giờ còn nhớ hay không?
Anh đem cánh phượng tô hồng má em
Để cho em đẹp như tiên
Nhưng em không chịu sợ lên trên trời
Lên trời hai đứa hai nơi
Thôi em chỉ muốn làm người trần gian
Hôm nay phượng nở huy hoàng
Sao tình hai đứa lỡ làng duyên nhau
Rưng rưng phượng nở trên đầu
Tìm em tối biết tìm đâu bây giờ?
Bây Giờ Còn Nhớ Hay Không (Nhất Tuấn)
Năm tháng như mây bồng bềnh cứ thản nhiên trôi qua biền biệt, nhưng nỗi nhớ nhung lặng lẽ và sâu kín, cứ bủa vây, dằn vặt bứt rứt tâm hồn thơ.. vườn lòng sao vẫn ngập đầy hạ hoa muôn màu muôn sắc, "phượng tím ngày xưa vẫn đợi chờ", đem lại những thoáng bâng khuâng, trăn trở "phảng phất dư hương kỷ niệm hè.." khó mà hao gầy nhạt phai trong tư duy và cảm xúc của hồn thơ:
Từ dạo người đi xa cách biệt
Lá sầu khô úa bóng chơ vơ
Gió lung linh động hồn lay nhẹ
Phượng tím ngày xưa vẫn đợi chờ
Từ lúc tóc thề thôi gió lộng
Trăng soi hết đẵm nét môi tươi
Đêm về giấc ngủ ru niềm nhớ
Ước mộng người xưa ánh nụ cười
Từ độ người xa muôn vạn nẻo
Trưa về nắng quái lấy ai che
Vườn xưa hoa rụng ngang đường cũ
Phảng phất dư hương kỷ niệm hè
Hoa tím ngày nao ai gửi lại
Trang thơ lưu bút nụ quỳnh hương
Trao nhau ngày cuối tình vương vấn
Nhớ bóng chiều xưa dưới mái trường
Phượng Tím Ngày Xưa (Quỳnh Hương)
Dù những sân trường đó mang muôn ngàn tên yêu dấu khác nhau ở khắp ba vùng Trung Nam Bắc, Đà Nẵng, Huế, Sài Gòn, Hà Nội, Đà Lạt, Cần Thơ v.v… Thôi chúng ta cứ tạm gọi Trường Xưa Lớp Cũ.. Cái tên trường cũng chỉ là biểu tượng.. mà con ve cái phượng mỗi độ hè về mới chính là đặc trưng quyến rũ hồn thơ, xao xuyến lòng thơ, vương vấn tình người… ra đi đã lâu rồi, cách biệt ở phương trời xa ngái, nhưng hồi ức chứa chan cứ mãi rưng rưng gọi về. Bất cứ thành phố nào trên quê hương qua ba miền đất nước, cứ nhắc đến mùa Hạ của tuổi học trò là có tiếng ve kêu phượng nở. Một Đà Nẵng dấu yêu với mái trường Phan Châu Trinh đầy ắp bao kỷ niệm ngọc ngà vẫn hằn sâu trong trí tưởng của của kẻ phiêu bạt đi đã lâu rồi mà vẫn hằng nhớ:
Có tiếng vọng lòng ta từ thuở ấy
Dĩ vãng về tựa thoáng băng cay
Có những đêm dài thao thức nhớ
Bóng cũ đâu đây thấp thoáng đầy
Ngôi trường xưa, nguồn suối mật hiền hoà
Dấu ân tình dịu ngọt trái tim ta
Ôi nhung nhớ! ôi hồn thơm băng phiến
Tuổi thơ vàng bỡ ngỡ áng mây xa
Phan Châu Trinh! Chim hót rộn sân trường
Dưới hàng me rực rỡ nắng yêu thương
Đường em đi phượng đầy hoa thắm đỏ
Ngọn gió hiền ru giấc mộng tơ vương
Phan Châu Trinh, con đường xưa thân ái
Nắng tơ vàng , em thêu áo lụa màu
Trời trong xanh êm đềm qua kẽ lá
Mây vẫn hồng lưu luyến phút bên nhau….
Mơ Về Trường Cũ (Vương Ngọc Long)
Từ thành phố Đà Nẵng đó, có những chàng trai xứ Quảng đã lặn lội băng đèo Hải Vân, khăn gói lều chỏng lên đường đến đất thơ, đất mộng, đất tình của sông Hương núi Ngự, để mà mãi vương vấn khôn nguôi:
Em gái Huế mang sầu trên mái tóc
che gì mưa bằng chiếc nón bài thơ
chuyện lòng em cánh phượng hồng úp mở
nên người ta ví... Huế mộng Huế mơ
Huế Mộng (Vỹ Nhi)
Ta nhớ mùa hoa phượng
Màu hoa đỏ thắm đường
Hàng cây buồn lặng sóng
Sóng sánh bờ sông Hương
Thành quách sao ngủ vùi?
Phố cũ nhớ khôn nguôi
Người đi mờ năm tháng
Một cánh chim cuối trời.
Nhớ Mùa Phượng Cũ (Bảo Cường)
Rồi đến miền Nam, rảo bước trên đường xưa phố cũ Sài Gòn giữa mùa hoa phượng đỏ thắm, nắng chói chang trên mắt môi người tình một thuở nào, một giấc mơ bất chợt chập chờn ẩn hiện trong tâm tưởng:
Hai mươi năm tôi trở lại Sài Gòn
Hoài niệm xưa về đầy trong nỗi nhớ
Từng cánh phượng bay, hồng lên màu áo phố
Em còn đây hay ở nơi đâu?
Tôi vẫn yêu thành phố đắm say
Tôi vẫn nhớ mùa mưa chiều đất mẹ
Gặp lại em như trong huyền thoại
Giữa mùa hoa lộng lẫy phố Sài Gòn
Tôi vẫn yêu thành phố đắm say
Tôi vẫn nhớ từng con đường kỷ niệm
Sông Sài Gòn lung lung huyền nhiệm
Chải vầng trăng trên mái tóc người tình
Hai mươi năm nay về giữa Sài Gòn
Đi bên em nhớ từng kỷ niệm
Làm sao quên một thời thơ mộng
Hoa phượng rơi đầy trên áo của em bay.
Về Lại Sài Gòn Giữa Mùa Hoa Phượng
(Nhạc Trần Quốc Dũng, Thơ Đỗ Hữu Tài)
Mái trường thân thương dù ở bất cứ một thành phố nào, vẫn lưu lại muôn ngàn kỷ niệm dấu yêu:
Trưng Vương khung cửa rũ hè
Đường về hai dãy hàng me thì thầm
Gió lùa kỷ niệm xa xăm
Gió đưa tà áo về thăm lại trường
Ô kià hàng phượng dễ thương
Con ve cất tiếng vấn vương ngày nào
Trưng Vương có những hàng sao
Cây cao nhớ gốc trời cao nhớ hè
Đường về năm cũ mây che
Chép trang nhật ký ngày hè bâng khuâng
Tình thơ năm ấy thật gần
Lời anh tha thiết vạn lần khó phai.
Trưng Vương Gọi Hè (Việt Hải)
Rồi đến Hà Nội của ngàn năm văn hiến, với 36 phố phường. Hồ Gươm nên thơ với màu đỏ tươi rực rỡ của hoa phượng đong đưa trên những nhánh cong rũ xuống mặt hồ, giữa những bông nắng huyền ảo, trông tựa như một bức tranh thủy mạc, gợi nên những cảnh tình kiều diễm quyến rủ say đắm hồn người:
Hồ Gươm sóng lụa bờ tơ liễu
Hàng Trống Hàng Khay rộn bước người
Sách vở lên hương trầm ngát nẻo
Hoa soan hoa phượng chói màu tươi
Thấp thoáng hè qua đài phượng rụng
Lào rào thu muộn lá soan rơi
Tay trong tay nắm, tình trong mắt
Lòng bốn mùa xuân, nguyệt bốn trời
Phố Cũ (Vũ Hoàng Chương)
Hình ảnh của cây phượng luôn gắn bó với sân trường, cổng lớp. Đó là bức tranh giản dị, nhưng hết sức gần gũi, quen thuộc, gợi cảm của tuổi học trò hồn nhiên, đậm đà..
Cổng trường em, chỗ anh chờ
Cỏ không mọc được, đá mờ vết chân
Me xanh, phượng đỏ trong sân
Dường như cũng biết mỗi lần anh qua
Cổng trường anh, chỗ em mơ
Ngày đầu anh tặng bài thơ tỏ tình
Thơ thương nhớ, chuyện của mình
Chuyện quê hương, chuyện thanh bình... tương lai
Cổng trường em, cổng trường anh
Nay là kỷ niệm xin dành tha nhân
Cổng Trường (Hoa Cỏ)
Trên sân trường đó chắc hẳn đã có những mối tình học trò chớm nở, rất hồn nhiên, nhìn nhau mà chẳng biết nói năng chi, bồn chồn lo lắng, để đến khi xa cách sau mùa hè, rồi nỗi nhớ mới cảm thấy thấm thía vô cùng:
Tóc ai thơm nắng hạ xưa
Con ve ngày ấy giọng chưa gợn sầu
Anh về đâu. Hạ về đâu.
Thềm hoa ngày cũ phượng đau mấy mùa
Hạ Xưa (Nguyễn Thị Khánh Minh)
Con Ve... nó ở trên cành
Nó kêu.... mùa Hạ nắng hanh trời chiều
Trời chiều nhướng mắt đăm chiêu
Ừ đâu rồi nhỉ cánh diều xa xưa
Vu Vơ (Ktd)
Có những mối tình cơ duyên may mắn, được điểm tô bằng sự nồng nàn tha thiết của nụ hồn đầu đời, đó là dấu yêu khó nhạt phai mờ… để rồi bây giờ cách xa ngàn trùng lại thẫn thờ tiếc nuối:
Lần đầu ta ghé môi hôn
Những con ve nhỏ hết hồn kêu vang
Vườn xanh, cỏ biếc, trưa vàng
Nghìn cây phượng vĩ huy hoàng trổ bông
Trên môi ta, vạn đóa hồng
Hôn em trời đất một lòng chứa chan
Tiếng cười đâu đó ròn tan
Nụ hôn ngày đó miên man một đời
Hôm nay chợt nhớ thương người
Tiếng ve mùa cũ rụng rời vai anh
Trưa vàng, cỏ biếc, vườn xanh,
Môi ai chín đỏ đầu cành phượng xưa
Nụ Hôn Đầu (Trần Dạ Từ)
Một nụ hôn đầu đời đã đem lại niềm hạnh phúc vô biên, những cảm giác lâng lâng khó diễn tả, đó là chân trời hồng thắm trong thiên đàng của tình yêu diễm tuyệt:
Hôm nay nắng ấm đầy trời,
Em nằm trên cát em phơi tâm hồn,
Đến gần anh ghé môi hôn,
Ôm em tháng hạ nghe hồn miên man,
Trời cao mây trắng lang thang,
Hôn em cái nữa thiên đàng là đây,
Hè về tình đến có hay?
Em say nắng ấm, anh say môi hồng.
Mùa Hè Hôn Em (Việt Hải)
(Còn tiếp)
Vương Ngọc Long
