Được hỏi tại sao giờ này mới giới thiệu với công chúng? Người phụ trách nêu lý do cơ sở hẹp hòi và sợ bị chất vấn. Ông trả lời không sai nhưng không dám nói thẳng: vì họ nghĩ chả hãnh diện gì khi công khai trưng bày hiện vật đánh cướp của dân tộc Việt Nam.
Khi hỏi về giá trị của 150 thỏi vàng và tiền vàng bảo tàng đang cất giữ, ông không dám phát biểu vì lý do an ninh nhưng tôi có thể tiết lộ với độc giả như sau:
- Thoi vàng một lạng 37gr5 tức 1.2 ounce giá thị trường là 10.000 usd. Thoi 100 lạng tức 120 ounces, vàng không thôi cũng trị giá 150.000usd và theo giá trị sưu tầm vào khoảng vài triệu.
- Tiền vàng tròn có lỗ vuông hay không cũng vậy đồng “thất tiền nhị phân” nặng 27,5gr có tên vua giá 10.000 usd.
Nói tóm lại số tiền người Pháp lấy của ta vào năm 1885 khoảng trăm triệu usd theo giá vàng hiện nay. Theo giá trị sưu tầm ta có thể nhân lên thêm thành vài tỷ usd.
Người sưu tầm tiền cổ nổi tiếng nhất thế giới là Vua Farook của Ai Cập. Cũng như Vua Bảo Đại của nước ta trong thời Pháp thuộc, không còn quyền hành bao nhiêu nhưng cũng có tiền để sưu tập. Sau khi Vua Farook bị Đại Tá Nasser lật đổ, năm 1954 bộ sưu tập được đem ta đấu giá. Tính theo tiền thời này trị giá cũng phải đến vài tỷ usd. Bộ sưu tập của ông có 80 đồng tiền vàng 56 đồng tiền bạc của các Vua triều Nguyễn. Một tay buôn tiền cổ người Mỹ gốc Do Thái tên Albert Kosoft sang Cairo đấu được phần lớn các tiền “Annam này”, trong đó có nhiều đồng ông nói thất thoát từ kho báu trong khi chuyển về Paris, Vua Farook mua được. Cuối cùng một số cũng lọt vào tay vài người Việt Nam.
Cách đây hơn 20 năm trong tạp chí Đất Nước Tôi số tháng 4-1987, viết về kho báu này tôi đã tâm sự: “nằm mơ thấy người mình sang Paris tổ chức đánh cắp lại kho báu này, nhớ đem tôi theo nhá.”
Kiều Quang Chẩn* Hội Viên Khảo Cổ Học Hoa Kỳ
