Cảnh “nước non khói lửa” ngập tràn đã thôi thúc chàng trai trong cuộc bằng lòng chấp nhận lên đường tòng quân đặng “tìm ngày hạnh phúc tương lai,” đó là ngày đất nước hết đao binh và đôi lứa được “đẹp đôi như ý thắm mong chờ.”
“Nếu ai có hỏi, bao giờ chúng mình đẹp đôi/ Em ơi đừng tủi, đừng buồn canh vắng đơn côi/ Nếu ai có hỏi, ngày nao ngày vui duyên nở/ Mùa nao mùa vui pháo đỏ/ Em đừng buồn nhé em ơi!”
Em ơi! Nếu có ai hỏi bao giờ duyên chúng ta nên vợ thành chồng dưới một túp lều tranh, một vầng trăng tròn như người ta vẫn nói, và bao giờ thì pháo cưới mới nhuộm đường hoa thì xin em chớ có buồn trước cái tương lai còn xa vời kia, bởi vì đời mình vẫn còn dài mà em!
“Nước non khói lửa, anh còn ước hẹn đời trai/ Ra đi là để, tìm ngày hạnh phúc tương lai/ Nếu ai nhắc nhở tình yêu thường hay dang dở/ Người yêu thường đi cách trở/ Buồn chi cho má thắm hoen màu.”
Giữa cảnh quê mình đang ngập tràn khói lửa và giữa lúc non sông đang réo gọi người trai lên đường bảo vệ đất nước thì em phải hiểu răng hôm nay anh đi vì nước non mình đợi chờ khi muôn quân đang reo, lửa khói tung ngập màu cờ. Thôi, xin em đừng buồn, đừng sầu mà chi em khi nước non đang cần trai hùng!
“Những khi dừng chân giữa rừng/ hay ngồi lặng im trong bóng đêm/ anh nhớ em nhiều thêm/ Hoàng hôn khi nhìn mây tím/ Anh ngỡ mái tóc em buông dài/ Đẹp tựa như áng mây.”
Những lúc dừng bước quân hành và trong những đêm lặng lẽ, anh nhớ em vô cùng. Rồi khi hoàng hôn buông xuống, nhìn mây tím giăng giăng, anh cứ ngỡ đó là mái tóc em tha thướt đang buông dài, ru anh vào cơn tình ái mê say bên nhau ngày nào đó em!
“Dẫu cho núi lở, non mòn chúng mình còn thương/ Chim khôn làm tổ vào mùa hoa lá dâng hương/ Chớ nên nức nở ngày nay mình trong gian khổ/ Ngày mai mình vui pháo nổ/ Đẹp đôi như ý thắm mong chờ.”
Ôi! Tình mình dù trong giây phút cũng hóa thành thiên thu, biết thuở nào nguôi. Thôi, hãy cứ như con chim vành khuyên trước ngõ vẫn hay làm tổ vào mùa hoa lá nở thắm đẹp làn môi hồng. Mặc dù hôm nay chúng mình còn cách biệt đôi đường, em hãy vững tin rằng ngày mai khi đất nước hết binh đao, anh sẽ về với em, như chim liền cánh, như cây liền cảnh. Và đó là ngày chúng mình đẹp đôi đúng như nguyện ước bấy lâu của đôi mình, em nhé!
***
“Nếu Ai Có Hỏi” của hai nhạc sĩ Anh Bằng và Lê Dinh tuy đượm buồn nhưng vẫn mang tính tích cực, cho thấy những cặp tình nhân tại miền Nam Việt Nam biết chấp nhận hy sinh tình nhà để phục vụ cho quê hương, đất nước đang lâm cảnh khói lửa chiến chinh. Để làm được như vậy, những người trong cuộc, trước hết, phải biết xác định vai trò của mình trong xã hội và ý thức được nhiệm vụ của người công dân giữa lúc quê hương đang cần dồn mọi nỗ lực vào cuộc chiến chống quân xâm lược, với lòng tin tưởng mãnh liệt vào ngày đất nước hết binh đao để đôi lứa lại sum vầy và nên duyên chồng vợ.
Nhạc sĩ Anh Bằng. (Hình: Tài liệu)
Cái đặc điểm nổi bật của những bản nhạc tình mùa chinh chiến tại miền Nam tự do trước năm 1975 là phần lớn các nỗ lực vận động toàn dân, toàn quân đi vào cuộc chiến tranh chống Cộng của đất nước nằm trong tinh thần tự nguyện, tự giác của người dân nhiều hơn là dựa vào những biện pháp cưỡng bách hay đe dọa trừng phạt, dù là về nhục hình hay là về biện pháp bao vây kinh tế gia đình như miền Bắc Cộng Sản vẫn làm. Thay vào đó, tính nhân bản của một chế độ tự do, dân chủ của Việt Nam Cộng Hòa phải dựa vào tình cảm gia đình hoặc tình yêu đôi lứa để tác động tinh thần yêu nước, yêu nhà của người dân trong nỗ lực kháng chiến chống quân xâm lược.
Nhạc phẩm “Nếu Ai Có Hỏi,” với lời nhạc êm ả như lời tình tự của những đôi trai gái yêu nhau giữa mùa tao loạn, là một tỉ dụ tuyệt vời của một đường lối chiến tranh tâm lý nhẹ nhàng nhưng thấm sâu vào lòng người mà các Bộ Thông Tin, Dân Vận và Chiêu Hồi cũng như Tổng Cục Chiến Tranh Chính Trị Việt Nam Cộng Hòa đã áp dụng và thành công lúc đương thời và đang còn âm thầm ảnh hưởng mạnh mẽ đến các thế hệ người Việt Nam sau biến cố ngày 30 Tháng Tư năm 1975.
Phải biết rằng miền Nam tự do mất vào tay Cộng Sản phần lớn là do thế giới tự do đã quá u mê, không ý thức được rằng nền tự do, dân chủ non trẻ tại miền Nam Việt Nam là tốt đẹp và đáng phải giữ gìn, dẫn đến tình trạng họ thường lên tiếng ủng hộ nỗ lực thôn tính miền Nam của miền Bắc, chứ không phải vì người miền Nam không chịu chiến đấu để tự bảo vệ mình. Thêm vào đó, miền Nam tự do không hề cưỡng bách triệt để người dân phải hy sinh tất cả hạnh phúc của cả bản thân lẫn gia đình để phục vụ cho nỗ lực chiến tranh như miền Bắc. Sự thật thì, sau lệnh tổng động viên hồi năm 1968, một số không ít các thanh niên tại miền Nam vẫn được miễn dịch hoặc hoãn dịch vì lý do sức khỏe hay gia cảnh, trong đó có những người là con trai độc nhất trong gia đình hoặc đang phục vụ trong các ngành, nghề thiết yếu cho an ninh quốc gia.
Để thưởng thức những bản “nhạc lính” thời Việt Nam Cộng Hòa, điều cần là phải để hết tâm tư và tình cảm của mình vào bản nhạc, như câu hát sau đây trong ca khúc “Tình Mùa Chinh Chiến” của Thục Vũ và Vũ Hoài: “Người ơi, tôi lắng dòng tâm tư/ Nghe chuyện tình người em gái mắt vương khói lam chiều.” Người ơi! Xin hãy lắng nghe “Nếu Ai Có Hỏi” bằng tâm tình đó!
Nhạc sĩ Anh Bằng, tên thật là Trần An Bường, quê ở Thanh Hóa nhưng ra Hà Nội học hành trước khi cùng gia đình di cư vào Nam sau Hiệp Định Geneva năm 1954.
Năm 1957, chàng trai này nhập ngũ và phục vụ trong Liên Đoàn Công Binh Việt Nam Cộng Hòa. Nhờ tài viết kịch và trình diễn kịch, Anh Bằng cùng các chiến hữu Công Binh được cử đi trình diễn văn nghệ tại nhiều đơn vị quân đội từ Quảng Trị cho tới Bình Định, để rồi sau đó được thuyên chuyển về phục vụ trong ngành Chiến Tranh Tâm Lý thời Đệ Nhất Cộng Hòa cho đến khi giải ngũ vào năm 1962.
Từ năm 1969 trở đi, Anh Bằng cùng hai nhạc sĩ Lê Dinh và Minh Kỳ lập nên nhóm Lê Minh Bằng để vừa sáng tác nhạc vừa dạy nhạc, và nhóm này đã đào tạo được những ca sĩ nổi tiếng như Trang Mỹ Dung, Kim Loan, Trúc Mai, Giáng Thu… Nhóm này cũng thành lập ban nhạc Sóng Mới chuyên trình diễn trên đài Phát Thanh Sài Gòn.
Năm 1975, sau ngày miền Nam tự do mất vào tay Cộng Sản, nhạc sĩ Anh Bằng sang định cư tại Hoa Kỳ, nơi ông thành lập một trung tâm băng nhạc lấy tên là Lê Minh Bằng, sau đổi thành Trung Tâm Dạ Lan. Rồi đến năm 1988, nhạc sĩ Anh Bằng thành lập Trung Tâm Asia, do ái nữ Thy Vân của ông làm quản lý cùng với sự cộng tác về kỹ thuật của nhạc sĩ Trúc Hồ.
Các sáng tác của Anh Bằng rất đa dạng, đặc biệt là những ca khúc phổ thơ và những nhạc phẩm ngoại quốc được ông chuyển sang lời Việt: “Căn Nhà Ngoại Ô,” “Nó,” “Nỗi Lòng Người Đi,” “Nửa Đêm Biên Giới,” “Sầu Lẻ Bóng,” “Giấc Ngủ Cô Đơn” (với Lê Dinh), “Lẻ Bóng” (với Lê Dinh), “Vọng Gác Lưng Đồi” (với Minh Kỳ), “Anh Biết Em Đi Chẳng Trở Về” (thơ Thái Can), “Anh Còn Nợ Em” (thơ Phạm Thành Tài), “Chuyện Giàn Thiên Lý” (thơ Yên Thao), “Khúc Thụy Du” (thơ Du Tử Lê), “Nếu Vắng Anh” (thơ Nguyên Sa), “Trúc Đào” (thơ Nguyễn Tất Nhiên)…
Nhạc sĩ Anh Bằng qua đời ngày 12 Tháng Mười Một, 2015, tại Orange County, miền Nam California, thọ 89 tuổi.
Nhạc sĩ Lê Dinh, có tên đầy đủ là Lê Văn Dinh, sinh tại làng Vĩnh Hựu, tỉnh Gò Công, từng là một trong ba thành viên của nhóm Lê Minh Bằng tại miền Nam Việt Nam hồi trước năm 1975. Thời gian trước Hiệp Định Geneva 1954, Lê Dinh học trung học tại trường Collège Le Myre de Vilers tại Mỹ Tho, đồng thời học hàm thụ lớp hòa âm và sáng tác nhạc của École Universelle de Paris bên Pháp.
Từ năm 1953 đến năm 1955, Lê Dinh theo học ngành vô tuyến điện tại École Supérieure de Radioélectricité de Saigon. Sau một thời gian đi dạy học tại Gò Công và Chợ Lớn, Lê Dinh vào làm việc tại Đài Vô Tuyến Việt Nam ở Sài Gòn trong chức vụ chủ sự Phòng Sản Xuất rồi chủ sự Phòng Điều Hợp.
Sau biến cố ngày 30 Tháng Tư, 1975, Lê Dinh vượt biên đến Đài Loan vào năm 1978 và được Canada cho đến định cư tại Montréal. Suốt hai thập niên, từ 1979 đến 1999, Lê Dinh làm việc cho công ty tàu chở hàng quốc tế Federal Navigation tại Montréal. Từ năm 1994, người nhạc sĩ này chủ trương tờ báo Nguyệt San Nghệ Thuật tại Canada.
Năm 2003, Trung Tâm Thúy Nga thực hiện chương trình “Paris by Night 70 – Thu Ca” vinh danh các nhạc sĩ Lê Dinh, Phạm Mạnh Cương và Trường Sa. Và năm 2006, Trung Tâm Asia thực hiện chương trình “Asia 52 – Huyền Thoại Lê Minh Bằng” vinh danh ba nhạc sĩ Lê Dinh, Minh Kỳ và Anh Bằng.
Nhạc sĩ Lê Dinh. (Hình: Tài liệu)
Tính từ trong nước ra tới hải ngoại, các sáng tác của Lê Dinh có hơn 100 bài, gồm các nhạc phẩm do ông viết riêng và những nhạc phẩm do ông viết chung với nhóm nhạc Lê Minh Bằng. Các nhạc phẩm tiêu biểu và được ưa chuộng nhất của Lê Dinh bao gồm “Tấm Ảnh Ngày Xưa,” “Chiều Lên Bản Thượng,” “Mưa Chiều Thứ Bảy,” “Sau Ngày Hành Quân,” “Tình Yêu Trả Lại Trăng Sao,” “Hoa Đào Năm Trước,” “13 Tuổi Lính” (cùng Minh Kỳ), “Đường Về Khuya” (cùng Minh Kỳ), “Cánh Thiệp Đầu Xuân” (cùng Minh Kỳ), “Hạnh Phúc Đầu Xuân” (cùng Minh Kỳ), “Bóng Đêm” (cùng Anh Bằng), “Chỉ Hai Đứa Mình Thôi Nhé” (cùng Anh Bằng), “Giấc Ngủ Cô Đơn” (cùng Anh Bằng), “Khi Mình Xa Nhau” (cùng Anh Bằng), “Nếu Ai Có Hỏi” (cùng Anh Bằng), “Nếu Hai Đứa Mình” (cùng Anh Bằng), “Tiếng Ca U Hoài” (cùng Anh Bằng)…
Nhạc sĩ Lê Dinh qua đời ngày 9 Tháng Mười Một, 2020, tại Québec, Canada, thọ 86 tuổi.
Nhạc phẩm “Nếu Ai Có Hỏi” của Anh Bằng và Lê Dinh
Nếu ai có hỏi, bao giờ chúng mình đẹp đôi
Em ơi đừng tủi, đừng buồn canh vắng đơn côi
Nếu ai có hỏi, ngày nao ngày vui duyên nở
Mùa nao mùa vui pháo đỏ
Em đừng buồn nhé em ơi!
Nước non khói lửa, anh còn ước hẹn đời trai
Ra đi là để, tìm ngày hạnh phúc tương lai
Nếu ai nhắc nhở tình yêu thường hay dang dở
Người yêu thường đi cách trở
Buồn chi cho má thắm hoen màu
Đ.K.:
Những khi dừng chân giữa rừng
hay ngồi lặng im trong bóng đêm
anh nhớ em nhiều thêm
Hoàng hôn khi nhìn mây tím
Anh ngỡ mái tóc em buông dài
Đẹp tựa như áng mây.
Dẫu cho núi lở, non mòn chúng mình còn thương
Chim khôn làm tổ vào mùa hoa lá dâng hương
Chớ nên nức nở ngày nay mình trong gian khổ
Ngày mai mình vui pháo nổ
Đẹp đôi như ý thắm mong chờ.
