Quả thận của heo hoạt động bình thường sau khi ghép vào cơ thể người, được coi làbước đột phá về khoa học.
Bác sĩ phẫu thuật tại Bệnh viện NYU Langone kiểm tra quả thận heo được ghép cho bệnh nhân chết não vào Tháng Chín, 2021. Ảnh: NYU Langone Health
Các bác sĩ ở New York đã ghép thành công một quả thận từ heo biến đổi gene cho một người chết não, mở ra nguồn cung nội tạng mới cho các bệnh nhân mắc bệnh nặng.
Trái thận của heo hoạt động bình thường sau khi ghép vào cơ thể người, được coi là bước đột phá về khoa học. Hiện các chuyên gia chưa thể giải đáp các câu hỏi về hiệu quả hoặc di chứng lâu dài của ca cấy ghép, nhưng họ cho rằng đây là một cột mốc quan trọng. “Chúng ta cần có thêm kiến thức về tuổi thọ của nội tạng cấy ghép. Nhưng đây là một bước tiến lớn,” Giáo Sư Dorry Segev, khoa phẫu thuật cấy ghép tại Trường Đại học Johns Hopkins, cho biết.
Ca phẫu thuật ghép diễn ra tại Cơ sở Y tế NYU Langone vào Tháng Chín, chưa được bình duyệt hay công bố trên các tạp chí y khoa. Quả thận lấy từ một con heo đã biến đổi gene bảo đảm không xảy ra tình trạng thải ghép khi đưa vào cơ thể người. Gần giống với quy trình thực tế, thận của heo được ghép vào cơ thể một bệnh nhân chết não, đang thở máy. Bệnh nhân từng ghi danh hiến tạng, nhưng nội tạng của anh này không phù hợp để ghép cho bất cứ ai. Gia đình bệnh nhân đã cho phép bác sĩ thực hiện thử nghiệm này.
Trái thận của heo hoạt động bình thường sau khi ghép vào cơ thể người, được coi là bước đột phá về khoa học. Ảnh minh họa: Unsplash
Theo Tiến Sĩ Robert Montgomery, Giám đốc Viện cấy ghép Langone NYU, quả thận hoạt động bình thường sau ca phẫu thuật, tạo ra nước tiểu và chất cặn bã creatinine ngay lập tức. “Ca phẫu thuật diễn ra thuận lợi hơn chúng tôi mong đợi. Nó giống với bất kỳ ca cấy ghép nào tôi từng thực hiện với người hiến tặng còn sống. Rất nhiều thận của người hiến đã qua đời không thể hoạt động ngay lập tức mà phải mất vài ngày hoặc vài tuần. Nhưng nó (quả thận từ heo) đã hoạt động hiệu quả ngay”, Tiến Sĩ Montgomery nói.
Các nhà nghiên cứu từ lâu đã tìm cách nuôi cấy cơ quan nội tạng ở heo sao cho phù hợp để cấy ghép lên người. Số nội tạng ổn định, gồm tim, phổi và gan từ heo có thể cứu sống khoảng 107,000 người Mỹ đang nằm trong danh sách chờ ghép tạng, trong đó có 90,000 người chờ ghép thận. Mỗi ngày, 12 người có thể tử vong khi chờ phẫu thuật cấy ghép, theo Reuters.
Năm ngoái, hơn 39,000 người Mỹ đã được cấy ghép nội tạng. Phần lớn trong đó (khoảng 23,000 người) là ghép thận, theo United Network for Organ Sharing- Mạng lưới phi lợi nhuận điều phối nỗ lực tìm tạng hiến cấp quốc gia. Trong khi đó, hơn nửa triệu người Mỹ bị suy thận phải sống nhờ vào liệu trình lọc máu mệt mỏi, phần lớn là do khan hiếm tạng hiến.
Tiến Sĩ Montgomery cho biết: “Heo biến đổi gene là nguồn nội tạng bền vững tiềm năng, có thể tái tạo như năng lượng mặt trời và gió.”
Giới chuyên gia đưa ra nhiều phản hồi, từ lạc quan, thận trọng đến hết sức phấn khích. Nhìn chung, tất cả đều thừa nhận ca phẫu thuật ghép này đánh dấu bước tiến lớn. Nhưng ý tưởng nuôi heo để lấy nội tạng chắc chắn sẽ làm dấy lên vấn đề liên quan đến quyền động vật và quy trình khai thác. Ước tính, mỗi năm có khoảng 100 triệu con heo ở Mỹ bị giết mổ.
Một số bác sĩ phẫu thuật phỏng đoán chỉ vài tháng nữa, họ có thể thực hiện ghép thận từ heo biến đổi gene vào người sống. Số khác cho rằng giới khoa học còn cần phải đi một chặng đường dài.
Tiến Sĩ Amy Friedman, cựu bác sĩ phẫu thuật, Giám đốc y tế của LiveOnNY, nhận định: “Đây là ca phẫu thuật cấy ghép tiên tiến vượt thời đại, có triển vọng thực hiện ở người sống. Thật sự khó tưởng tượng chúng tôi có thể thực hiện bao nhiêu ca cấy ghép kiểu này. Tất nhiên việc đòi hỏi vẫn là phải nhân giống heo.”
Ước tính, mỗi năm có khoảng 100 triệu con heo ở Mỹ bị giết mổ. Minh họa: Unsplash
Một số chuyên gia khác tỏ ra dè dặt hơn, muốn xem xét thêm dữ liệu do NYU Langone thu thập và theo dõi liệu kết quả có khả quan hay không.
Tiến Sĩ Jay A. Fishman, Phó giám đốc trung tâm cấy ghép tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, cho biết: “Nghiên cứu có trở thành bước đột phá trong lĩnh vực này không, hay đây chỉ là cách để các bác sĩ chứng minh họ có thể làm được (ghép nội tạng từ động vật cho người). Điều này còn phụ thuộc vào dữ liệu được thu thập”.
Theo Tiến Sĩ David Klassen, Giám đốc y tế của United Network for Organ Sharing, viễn cảnh ghép nội tạng heo biến đổi gene cho người sống còn đứng trước nhiều rào cản. Ông gọi ca phẫu thuật là “khoảnh khắc khởi nguồn” nhưng cũng cảnh báo tình trạng thải ghép có thể xảy ra ngay cả với người hiến tặng tương thích, khi không có khác biệt về giống loài.
“Thí nghiệm hiện tại chỉ liên quan đến một ca cấy ghép duy nhất và quả thận chỉ được giữ nguyên trong ba ngày, vì vậy bất kỳ thử nghiệm nào trong tương lai đều có khả năng phát hiện ra những rào cản mới cần phải vượt qua”, Montgomery cho biết. Những người tham gia có thể là những bệnh nhân có tỷ lệ nhận thận người cho thấp và tiên lượng xấu khi chạy thận.
“Các nhà nghiên cứu đang làm việc với các nhà đạo đức học y tế, các chuyên gia pháp lý và tôn giáo để kiểm tra khái niệm này, trước khi yêu cầu một gia đình cho phép ghép thận một bệnh nhân chết não”, Tiến Sĩ Montgomery nói thêm.
