Khác với nhiều người khi rảnh rỗi họ thường nặn óc để tuôn ra những áng văn thơ đượm tình, tôi thì lại khác, cứ rảnh rỗi là nghĩ đến chuyện … ăn.
Hiện “tâm tư” nhất là Bún bò Huế tại Huế, mà phải ăn tô bún bò của O gì đó ở đường Nguyễn Công Trứ (từ đập đá đi tới nằm phía bên tay trái). Tô bún bò Huế của quán bún trông có vẻ không sạch sẽ vệ sinh này, tôi e phải có ngàn chất liệu trong đó (nói hơi quá đáng). Nó ngon thì khỏi nói chuyện rồi.
Có hồi đi ăn với mấy đứa nhỏ, đặt O bán bún mấy tô bún không cay. Đến khi ăn, nó cay muốn trào họng ra.
Thằng bé út nảy đành đạch “đã nói không cay rồi sao mà còn cho cay không biết nữa!”. Thật ra là những tô bún này đã được “chế biến” rồi nhưng do còn cái màng nước ớt đỏ thôi mà vẫn còn cay xé lưỡi. Ngon thì ngon thiệt, nhưng phải làm sao chứ con nít nó chịu cay không nổi.
Đến lần sau vào ăn lại, phải nói thật rõ để O bán bún vớt bớt cái màng đỏ chỉ còn cái nước hơi… đỏ thì thằng út nhà tôi mới sung sướng thưởng thức tô bún bò Huế tại … Huế.
Viết đến đây thế nào cũng có người chê “đàn ông gì mà nói mãi chuyện ăn” hoặc là thời buổi đại dịch người ta thiếu ăn mà lại đi nói chuyện ăn Bún bò Huế.
Thật ra vì đã lâu không về Huế nên nhớ… bún bò Huế, vậy thôi. Giờ mà muốn ăn tô bún bò Huế ở tại Huế cũng không phải dễ và nếu ai có con nhỏ là càng trần ai hơn. Phải đem chúng đi chích ngừa Corona đầy đủ tức là cũng hai lần, theo quy trình y như người lớn.
Chuyện chích ngừa cho trẻ cũng có một vài điều cần lưu tâm vì thân thể bọn chúng chưa phát triển như người trưởng thành. Bởi vậy trước khi đem bọn chúng đến bác sĩ trẻ em để chích ngừa, cũng nên tự đặt ra những câu hỏi như là tự hỏi vì sao phải cần chích cho cháu, liệu thuốc có hiệu quả gì không, không biết vắc xin chích cho trẻ em như thế nào:
Mặc dù theo thống kê tại Đức cho thấy, chỉ 1% trong số các trẻ em nhiễm Corona phải cần vào bệnh viện để chữa trị cũng như cho đến nay các trường hợp tử vong ở trẻ mắc bệnh cũng xảy ra rất ít và nếu có, cũng chỉ xảy ra ở trẻ em và thiếu niên mắc các bệnh nền nghiêm trọng, nhưng tiêm phòng cho trẻ em và thiếu niên có thể giúp tăng cường bảo vệ cộng đồng. Ví dụ, đối với trẻ em và thiếu niên, giữ khoảng cách với nhau trong thời gian đi học hoặc khi chúng gặp gỡ nhau là chuyện không thể thực hiện được nên rất dễ dàng lây lan với nhau. Tiêm phòng cho những đứa trẻ sẽ ngăn ngừa vi-rút lây lan từ gia đình ra đến cộng đồng và ngược lại. Điều này không chỉ bảo vệ cho chúng khỏi bệnh hiểm nghèo mà bảo vệ ngay cả cho những người lớn trong gia đình chưa được tiêm phòng hoặc không thể tiêm phòng. Câu hỏi cần được từng ông bố bà Mẹ đặt ra và phải tự trả lời cho chính mình là “Tôi có nên đưa con tôi đi tiêm chủng để bảo vệ nó và công chúng được hưởng lợi từ nó?”. Cái gọi là miễn dịch cộng đồng chỉ có hiệu lực khi dân số được tiêm chủng khoảng 80 đến 85 phần trăm. Trong khi đó trẻ em và thanh thiếu niên chiếm khoảng 15% dân số. Sẽ rất khó để đạt được miễn dịch cộng đồng mà không bao gồm nhóm này?
Câu hỏi kế tiếp cần được đặt ra là liệu việc chủng ngừa Corona cho trẻ em và thiếu niên có đáng tin cậy và hiệu quả như thế nào?
Trong các nghiên cứu lâm sàng, kết quả của một nghiên cứu với khoảng 2.000 trẻ em và thiếu niên cho thấy rằng vắc xin Comirnaty® của BioNTech / Pfizer cũng an toàn ở nhóm tuổi này và hiệu quả của nó tương đương hoặc thậm chí tốt hơn so với vắc xin cho người từ 16 tuổi trở lên. Theo đó, vắc-xin cung cấp khả năng bảo vệ một trăm phần trăm chống lại bệnh Covid-19 và cũng nhằm ngăn ngừa hậu quả như Long Covid hoặc cái gọi là Hội chứng viêm đa hệ ở trẻ em (Pediatric Inflammatory Multisystem Syndrome – PIMS). PIMS là một tình trạng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng liên quan đến Covid-19, trong đó các bộ phận cơ thể khác nhau bị viêm, bao gồm tim, phổi, thận, não, da, mắt hoặc các cơ quan tiêu hóa.
Đối với vắc xin Spikevax® của Moderna, kết quả nghiên cứu hiệu quả với 2.139 trẻ cho thấy cũng giống như vắc xin của Biontech / Pfizer, Spikevax®, cũng cung cấp một trăm phần trăm bảo vệ chống lại bệnh Covid-19.
Hiện vẫn chưa rõ hiệu quả việc tiêm chủng cả hai loại vắc xin sẽ kéo dài bao lâu. Việc bảo vệ cũng không bắt đầu ngay sau khi tiêm chủng mà cần một thời gian chờ đợi cũng như một số đứa trẻ được tiêm chủng vẫn không được bảo vệ y như ở người lớn..
Cũng từ những kết quả hết sức tốt đẹp qua những nghiên cứu lâm sàng nên hiện chỉ có hai loại vắc xin Comirnaty® (Biontech / Pfizer) và Spikevax® (Moderna), đã được Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA) phê duyệt và Ủy ban Tiêm chủng Thường trực của Đức STIKO chấp nhận, khuyên người dân Đức chấp nhận chích ngừa.
Vào ngày 28 tháng 5 năm 2021, Ủy ban Châu Âu đã phê duyệt vắc xin Comirnaty® của Biontech / Pfizer cho trẻ em và thanh thiếu niên từ 12 tuổi trở lên đến 17 tuổi. Vào ngày 23 tháng 7 năm 2021, vắc xin Spikevax® (Vaccine Moderna) dành cho trẻ em và thanh thiếu niên từ 12 tuổi trở lên đã được Ủy ban Châu Âu phê duyệt. Vào ngày 19 tháng 8 năm 2021, Ủy ban Tiêm chủng Thường trực (STIKO) đã công bố khuyến nghị tiêm chủng cập nhật cho các vắc xin mRNA cho trẻ em và thanh thiếu niên từ 12 tuổi trở lên.
Đây là hai loại vắc xin rất được tin tưởng mà hiện nay người trên 18 tuổi đang được chích trên toàn thế giới.
Nhấn mạnh ở đây, hiện chưa có vắc xin riêng dành cho cho trẻ em.
Nói như vậy có mâu thuẫn không?
Xin nói rõ, Vắc xin cho người lớn và trẻ em dù cùng một loại nhưng khác nhau chính là ở điểm liều lượng. Nhưng đừng hiểu đơn giản, thể tích trọng lượng cơ thể của một đứa trẻ ít hơn không nhất thiết có nghĩa là cần ít vắc xin hơn. Viện Paul Ehrlich (PEI), cơ quan chịu trách nhiệm về vắc xin và thuốc y sinh ở Đức, cho biết: “Trẻ em không phải là một người lớn nhỏ con – bạn không thể chỉ giảm một nửa lượng thuốc nếu bạn muốn tiêm chủng cho một đứa trẻ.” Cũng vì thế, một người Việt Nam trưởng thành trên 18 tuổi dù chỉ nặng 50kg đi chăng nữa thì cũng không phải vì thế mà chỉ cần chích ngừa một phần hai liều thuốc dành cho một ông Tây bà Đầm nặng 100kg. Lại càng không phải như các loại thuốc thông thường thí dụ như thuốc ho cho người lớn hai muỗng/lần còn trẻ em thì một muỗng/lần.
Viết đến đây nhớ đến cách đây khá lâu có mấy chục trẻ em từ 13 tuổi đến 17 tuổi ở Việt Nam mới được “ông ngoại, ông nội, ông anh” gì đó xách đầu ra cho chích ngừa với thuốc dành cho người lớn mà ớn lạnh!
Vắc xin của Biontech / Pfizer và của Moderna dựa theo công nghệ mRNA, cần đến một số rất lớn hoạt chất nhất định, thí dụ như dùng để tạo nên chất béo để bao bọc RNA thành các hạt nano, để từ đó mới có thể cho thâm nhập vào tế bào.
Khác nhau về liều lượng giữa vắc xin dành cho trẻ em và người lớn chính là sự thay đổi nhiều ít những hoạt chất trong đó. Cũng công thức đó, cũng những hoạt chất đó mà phải thay đổi làm sao để cho thích hợp với trẻ em.
Để dễ hiểu hơn, hãy nhìn vào một tô bún bò Huế ở Hu. Cho trẻ con thì mấy O bán bún bò Huế chính hiệu, cũng chừng đó chất liệu, nhưng phải bớt chút ớt, chút tiêu, chút rau răm, chút tỏi chút hành v.v… thì trẻ con mới thấy ngon miệng, chứ O không nấu một nồi bún nước thiệt vừa miệng cho trẻ con rồi bảo đây là bún bò Huế dành cho trẻ em.
Và cũng có nghĩa là không phải chỉ cần múc nữa tô của người lớn để bán cho trẻ em (giống như vắc xin của trẻ em vậy).
Hôm nay nhờ cái duyên bún bò Huế ở Huế để nói chuyện khoa học dịch tể. Khi nào gặp duyên Nậm Lọc lại hầu các bạn chuyện khoa học khác.
Phương Tôn
Tháng 11. 2021
Nguồn tham khảo:
https://www.apotheken-umschau.de/…/impfung-gegen-covid…
https://www.zusammengegencorona.de/…/corona…/
https://www.infektionsschutz.de/…/corona-schutzimpfung…,
https://www.handelsblatt.com/…/impfung…/27227684.html…
