Bệnh do nhiều nguyên nhân gây ra như hô hấp, tánh sanh, làm việc, tập luyện thân thể cả tinh thần lẫn vật chất và sắc dục…
Thể dục thể thao là điều tối cần cho sức khỏe chống lại bệnh tật. (Minh họa: mindful.org)
Hít thở
Hô hấp để hấp thụ dưỡng khí và thán khí. Hít thở và hô hấp phải ở nơi thoáng khí và không khí trong lành.
Chúng ta cảm nhiễm về thời tiết thường bắt đầu từ phổi. Mùa Xuân nhiều phấn hoa làm cho ta dễ bị dị ứng, bị ho hen. Mùa Hạ nóng bức, mùa Thu khô ráo, mùa Đông lạnh lẽo đều ảnh hưởng tới phổi. Từ phổi dẫn đến các cơ quan khác không bao xa, vì phổi yếu không thở đủ dưỡng khí thì cơ thể bị bệnh.
Để tàng trữ được dưỡng khí, nên ngủ sớm dậy muộn. Phải sống làm sao cho hòa hợp với đất trời với bốn mùa: xuân sanh, hạ trưởng, đông liễm, thu tàng.
Không để cơ thể nóng quá, lạnh quá. Nóng quá thì hại âm khí, lạnh quá thì hại dương khí. Ngoài ra tinh thần con người cũng tạo ra bệnh tật cho nên người xưa nói bệnh do tánh sanh.
Đông y định bệnh do vọng-văn-vấn-thiết để tìm ra nguyên nhân gây bệnh do thân hay tâm và dựa vào đó mà chữa trị.
Thí dụ, một khóa sinh vừa đậu đạt, mừng quá ảnh hưởng tới tâm mà thành bất thường, nói cười lung tung. Vậy bệnh này do tâm bệnh ảnh hưởng tới thân bệnh.
Nguyên tắc chữa bệnh này là điều chỉnh cho tâm trở lại bình thường. Mà điều chỉnh cho tâm trở lại bình thường là phải điều chỉnh theo ngũ hành, mới hy vọng chữa bệnh này trở lại bình thường.
Thí dụ, chuyện về một cặp tình nhân còn trẻ, mới gặp nhau lần đầu và thương yêu nhau, nhưng không biết vì lý do gì bỗng nhiên bạn gái giã từ chàng trai ra đi và không một lời từ biệt. Chàng trai về như một con mèo ốm. Ăn chẳng ăn được, ngủ chẳng chợp mắt, ai khuyên bảo cũng cũng chẳng nghe, cứ lang thang sống từ ngày nọ qua tháng kia, thân hình xanh xao tiều tụy, bước đi không thành bước. Đây là bệnh do tâm bệnh ảnh hưởng tới thân bệnh. Bỗng một ngày đẹp trời, người yêu kêu điện thoại lại, xin lỗi chàng vì hiểu lầm và nàng xin chàng tha lỗi cho nàng và xin được tới gặp chàng. Điều này làm cho chàng tự nhiên có khí lực trở lại, đi đứng bình thường, ăn uống bình thường, coi như bệnh tật ra đi.
Vậy tại sao lại xảy ra tình trạng này, cơ tạng nào trong người là chủ yếu gây ra bệnh? Thật ra tim chủ về khí huyết. Khi gặp chuyện tình buồn, tim khép lại, không để cho khí được tuôn chảy bình thường. Mặc dù khí lúc nào cũng ở chung quanh ta, nhưng ta không nhận chúng, nên chúng ta không còn khí lực và gây ra bệnh. Sau khi vui lại tâm mở rộng, khí hóa hoạt động bình thường.
Bệnh do tâm ảnh hưởng vào thân là như vậy. Cho nên tâm và thân luôn liên đới với nhau trong đời sống và bệnh cũng phụ thuộc vào tâm và thân là như vậy.
Còn nếu thân bị đau đớn lâu ngày sẽ ảnh hưởng tới tâm, nên chúng ta thường nghe nói, tôi chỉ mong trời đất cho tôi sống được khỏe mạnh và đừng bắt bệnh nằm một chỗ, nếu có thì cho chết sướng hơn. Chẳng hạn, có nhiều người bị ung thư phải trải qua nhiều giai đoạn chữa trị, nằm trên giường bệnh nhiều ngày, ăn ngủ không được, rồi phải dùng những dụng cụ để trợ giúp nhằm kéo dài thêm cuộc sống. Có một số người đã tự động kết liễu đời mình bằng cách tháo những dụng cụ trợ sống này, để trở về với nơi mình mong muốn, dù chưa biết đâu là nơi sẽ dừng chân của mình, như vậy thân bệnh ảnh hưởng tới tâm mới gây ra tình trạng này.
Muốn cho tâm và thân luôn ôm ấp và giúp đỡ nhau được mạnh khỏe và an lạc chúng ta phải làm gì? Câu trả lời mà ai cũng biết là phải ăn uống cho đầy đủ dưỡng chất, ăn đồ thanh nhẹ được nhiều bao nhiêu tốt bấy nhiêu, và đồng thời chúng ta cũng phải chăm lo cho tâm được quân bình, an vui.
Bài tiết
Chúng ta không nên nín đại tiểu tiện trừ trướng hợp đặc biệt là phản với tự nhiên. Thường đại tiểu tiện có thói quen về thời gian, có người vào buổi sáng, có người vào buổi tối… Tuy nhiên sau bữa ăn là tốt nhất. Phải tạo thói quen như vậy thể xác mới được khỏe mạnh.
Nín đại tiện nhiều lần sẽ trở nên bệnh táo bón. Nín đại tiện các độc tố sẽ bị hấp thụ qua ruột vào máu làm chúng ta dễ bị cholesterol và mỡ trong máu, dễ tạo ung thư ruột già.
Muốn không bị táo bón trước hết phải tập đại tiện ít nhất ngày một lần sau khi ăn, phải ăn nhiều chất xơ, rau trái, khoai là những thức ăn dễ co bóp tống chất cặn bã ra ngoài, gọi thức ăn đó có chất nhuận trường. Có khi còn dùng các hạt hay dầu mè giúp làm trơn ruột khi tống các chất cặn bã ra ngoài.
Không nên ăn nhiều thịt có nhiều chất đạm sẽ dễ tạo nên bón. Nhất là những quý vị trên 60 tuổi hay bị âm suy, gây ra hư hỏa âm ỉ đốt trong ruột làm mất ẩm độ, phân trở nên khô và tạo ra bón.
Phải ăn uống cho đầy đủ dưỡng chất, ăn đồ thanh nhẹ được nhiều bao nhiêu tốt bấy nhiêu. (Minh họa: mindful.org)
Làm việc
Luôn luôn phải điều độ, phải tập luyện đúng giờ giấc để tạo thành thói quen tốt. Ngủ ít nhất một ngày phải bảy tiếng. Làm việc nặng hoặc nhẹ, trí óc hoặc chân tay thì phải mất khoảng tám tiếng mỗi ngày. Còn lại chín tiếng phải năng đọc sách để tăng kiến thức, hoặc viết lách, trồng cây, cắt cỏ, nấu ăn…
Tập luyện thân thể
Thể dục thể thao là điều tối cần cho sức khỏe chống lại bệnh tật. Dễ dàng nhất là đi bộ hoặc bơi lội mỗi ngày từ 45 phút tới một tiếng. Hay tập khí công, yoga mỗi ngày từ đầu tới chân cho các bắp thịt giãn nở, máu huyêt lưu thông giúp cho những khớp xương di chuyển nhẹ nhàng và linh động, các bắp thịt mềm mại không bị co quắp.
Các gân cốt dẻo dai, mềm mại co giãn bình thường giúp máu di chuyển từ đầu tới chân một cách lưu hoạt. Nhất là máu đưa lên đầu là cần thiết cho đầu não hoạt động nhanh nhẹn, chính xác và chống lú lẫn khi tuổi đời chồng chất…
Và về sắc dục
Sắc dục đối với con người vừa do nhu cầu sinh lý vừa do tâm lý tạo nên, nên con người bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông đều no đủ, vì lẽ đó con người với ý thức tìm đủ cách để thỏa mãn sắc dục, dẫn đến chỗ trác táng rồi chết non yểu.
Trác táng về sắc dục làm tinh khí tiêu hao nhiều dẫn đến âm dương khí huyết suy kiệt và rất khó bổ dưỡng bằng mọi hình thức dược liệu. Vì lẽ đó trong dưỡng sinh con người phải điều độ về sắc dục. Bốn mươi tuổi trở đi càng giảm sắc dục càng tốt để bảo vệ được tinh khí, từ đó bảo vệ được thần minh.
Tất cả trên là dưỡng sinh về thể xác tuy khó mà dễ, dưỡng sinh về tinh thần càng khó hơn vạn lần. Con người được thì mừng, mất thì buồn, thành thì vui, bại thì giận… Hỉ, nộ, ái, lạc, ai, ố, dục quá độ đều hại đến thuyết dưỡng sinh, vì lẽ đó đời sống tinh thần của con người phải được hàm dưỡng lâu dài, may mắn thì được giáo dục từ thiếu thời hoặc qua sách vở về gương sáng của các bậc danh nhân hoặc tự kinh nghiệm để đạt lý.
Có như vậy mới có thể mỉm cười trước sự thành bại đắc thất. Có như vậy mới có thể kềm chế được “thất tình.” Làm chủ được “thất tình” con người trở nên ung dung tự tại, sống một đời sống đạm bạc giản dị và lương thiện. Làm thì làm hết mình, không cần danh, không cần lợi, không vướng vào lòng, mọi chuyện đến coi như gió thổi, như mây bay, như giọt nước chiều mưa, thử hỏi thuật dưỡng sinh nào hơn. Và bệnh tật cũng từ đó sẽ rời xa chúng ta.
BS Đặng Trần Hào
Nguồn: https://www.nguoi-viet.com/
