Người Việt Nam chúng ta, Tết Nguyên Đán là ngày quan trọng nhất trong năm. Ngày này đánh dấu chấm dứt chu kỳ 354.37 ngày (theo Wikipedia) vừa qua; và bắt đầu chu kỳ mới vào lúc Giao Thừa 12 giờ đêm ngày 29 hay 30 Tết. Giao thời giữa năm cũ và năm mới "Tống Cựu Nghinh Tân".
Cho dù chúng ta sống ở đâu, ngày này không bao giờ quên và truyền thống này nên truyền đến thế hệ con cháu. Việc cúng kiến tùy theo tôn giáo, tín ngưỡng cũng thay đổi đôi chút. Những gia đình theo đạo "thờ cúng ông bà" thì có rước ông bà vào ngày cuối năm thay vì Mồng Một Tết, và đưa ông bà vào ngày Mồng Ba Tết. Nhang đèn thắp liên tục trong ba ngày này, có cúng sớm, trưa và chiều. Chùa chiền và nhà thờ cũng rất nhộn nhịp vào những ngày Tết Nguyên Đán, người hái lộc, người cầu phúc, cầu duyên... Có gia đình cấm kỵ quét nhà, khua chén, lớn tiếng suốt mấy ngày Tết. Ôi thôi, kể thì bao nhiêu thứ kiêng cữ, chuẩn bị vào mỗi dịp đầu Xuân. Chung quy, ba ngày Tết càng ăn chơi nhiều thì càng quý có cả cờ bạc, bầu cua cá cọp. Thăm hỏi xông đất đầu năm cũng là phong tục cần để ý, cho dù tin hay không, nhưng chưa biết năm mới sẽ ra sao nên ai cũng không muốn làm ngược tập tục ông bà tổ tiên. Ví như có người tên "Tài" chẳng hạn, đầu năm không muốn ai xông đất, hay gọi điện thoại thăm hỏi trước, nên gia chủ mở cửa sau đi vòng ra cửa trước bấm chuông hay gọi điện thoại để tự xông đất đầu năm cho được tài lộc dồi dào trong năm mới. Giá mà đầu năm có người bạn láng giềng ngoại quốc nào gọi "Ông Tài" thành "Ong Tai" thì làm sao đây! Tùy theo tuổi tác, tùy tôn giáo, tùy hoàn cảnh gia đình, địa vị trong xã hội, chúng ta đều có ước vọng và cầu nguyện cho năm mới. Thông thường biết được điều mong muốn của các nhà văn thơ xưa nay vì được họ viết thành thơ văn hay câu đối:
“Thiên tăng tuế nguyệt, niên tăng thọ
Xuân mãn càn khôn, phúc mãn đường”
Tạm dịch: (Trời thêm năm tháng, năm tăng tuổi,
Xuân đến mọi nơi, phúc đầy nhà)
“Tối ba mươi khép cánh càn khôn, ních chặt lại kẻo Ma vương đưa quỷ tới,
Sáng mồng một lỏng then tạo hóa, mở toang ra cho thiếu nữ rước Xuân vào”
(Hồ Xuân Hương)
“Chiều ba mươi nợ réo tít mù, co cẳng đạp thằng bần ra cửa,
Sáng mồng một rượu say túy lúy, giơ tay bồng ông Phúc vào nhà"
(Nguyễn Công Trứ)
Nực cười thay! Nêu không, pháo không, vôi bột cũng không, mà Tết,
Thôi cũng được! Rượu có, nem có, bánh chưng đều có, thừa Xuân.
(Tú Xương)
Cho dù ở xa quê hương. Cho dù không còn sống nơi thôn dã ngày xưa. Các việc kiêng cữ ba ngày Tết, tuy không rập khuôn như xưa, nhưng đa số người Việt Nam chúng ta đều giữ. Vẫn có lân cầu tài lộc, pháo cầu niềm vui, và cộng đồng người Việt tại hải ngoại các hội đoàn hầu hết đều tổ chức tiệc mừng Xuân.
Riêng người bản xứ tại Hoa Kỳ, New Year Resolution theo báo Time, các điều ước muốn sau đây được ghi nhận là rất phổ thông cho năm 2016:
1. Lose weight and Get fit (Giảm cân và Trở nên khỏe mạnh)
2. Quit smoking (Bỏ hút thuốc)
3. Learn something new (Học hỏi điều mới lạ)
4. Get out of debt and save money (Tiết kiệm và trả hết nợ nần)
5. Spend more time with family (Bỏ nhiều thời giờ sống với gia đình)
6. Travel to new places (Du lịch những nơi chưa từng đến)
7. Be less tressed (Giảm bớt căng thẳng lo âu)
8. Volunteer (Tình nguyện vào các công tác thiện nguyện)
9. Drink less (Bớt uống rượu).
Nhìn chung, dù phong tục tập quán có khác nhưng những quyết tâm cho năm mới đều tương tự: sống khỏe, hạnh phúc bên người thân và học hỏi những điều mới lạ. Người viết tìm hoài không thấy điều ước "Cống Hỷ Phát Xồi" tại Hoa Kỳ như Tầu phương Bắc. Có lẽ nhờ vậy mà nước Hoa Kỳ không có tập đoàn tham nhũng như người Tầu và tập đoàn đang thống trị ở Việt Nam!
Nếu những ai sanh nhằm vào đúng con giáp sắp ra đi hẳn thở phào nhẹ nhõm vì "năm tuổi" sắp qua; bởi chúng ta hay tin những điều không may thường xảy đến, nhất là những ai đúng tuổi lục tuần, tức là trở lại chu kỳ đúng Can và Chi lúc mới sanh. Nhân tiện xin trích dẫn tài liệu liên quan đến: Can/Chi và giờ sanh để biết sơ qua những gì liên hệ đến đời mình ảnh hưởng bởi vũ trụ càn khôn. Dù tin hay không, nhưng đây là những điều mà chúng ta thường nghe nhắc đến nhiều nhất về bói toán. Nhờ vậy mà mấy thầy, có khi còn gọi là "giáo sư" bốc quẻ sống khuây khỏa.
Can gồm Thập Can (Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ, Canh Tân, Nhâm, Quý)
Danh sách 10 can
Số Can Việt Âm-Dương Hành
1 甲 giáp Dương Mộc
2 乙 ất Âm Mộc
3 丙 bính Dương Hỏa
4 丁 đinh Âm Hỏa
5 戊 mậu Dương Thổ
6 己 kỷ Âm Thổ
7 庚 canh Dương Kim
8 辛 tân Âm Kim
9 壬 nhâm Dương Thủy
10 癸 quý Âm Thủy
(Trích Wikipedia)
Thập Nhị Chi hay Mười-Hai-Con-Giáp (Tý, Sửu, Dần, Mẹo, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi - Trích Wikipedia):
Giờ Âm Lịch - Dương Lịch (Trích Wikipedia)
Tương truyền ngày xưa có một người tên Đại Nhiêu đã lập ra Thập Can và Thập Nhị Chi để giúp người ta tính toán thời gian. Việc tính giờ cũng có liên quan đến tập tính của 12 loài vật:
* Tý (23-1 giờ) Lúc chuột đang hoạt động mạnh.
* Sửu (1-3 giờ) Lúc trâu chuẩn bị đi cày.
* Dần (3-5 giờ) Lúc hổ hung hãn nhất.
* Mão (5-7 giờ) Lúc trăng còn sáng (mắt thỏ ngọc/mèo sáng).
* Thìn (7-9 giờ) Lúc đàn rồng quây mưa (quần long hành vũ).
* Tỵ (9-11 giờ) Lúc rắn không hại người.
* Ngọ (11-13 giờ) Ngựa có dương tính cao nên được xếp vào giữa trưa.
* Mùi (13-15 giờ) Lúc dê/cừu ăn cỏ không ảnh hưởng tới việc cây cỏ mọc lại.
* Thân (15-17 giờ) Lúc khỉ thích hú.
* Dậu (17-19 giờ) Lúc gà bắt đầu vào chuồng.
* Tuất (19-21 giờ) Lúc chó phải trông nhà.
* Hợi (21-23 giờ) Lúc lợn ngủ say nhất.
***
Sức Khoẻ Là Vàng
Với những người cao niên sức khỏe là điều hệ trọng. Bởi từ vỡ lòng chúng ta đã thường nghe câu "Sức Khỏe Là Vàng". Khi còn nhỏ chúng ta chễnh mãng, ơ hờ về sức khỏe vì tuổi mười bảy bẻ gãy sừng trâu; còn nay ngày một già yếu, sức khỏe hao mòn. Nếu có tiền rừng bạc biển mà không có sức khỏe thì không thể sống hạnh phúc. Mỗi lần quý vị cao niên gặp nhau thì toàn nói chuyện bệnh hoạn thuốc men. Có người được bạn hỏi "Mày về hưu thì làm gì để giết thời giờ?", câu trả lời "Uống thuốc!". Thật vậy, thuốc men cầm hơi cho những vị cao niên sống qua bốn mùa Xuân Hạ Thu Đông, trở trời trở gió! Cùng câu hỏi, nếu có ai hỏi tôi sẽ trả lời "Đi Gym!". Có lần bác sĩ cho biết là mức đường và thận của tôi đang ở "biên giới" và muốn kê toa thuốc để ngừa căn bệnh đi xa hơn. Được biết nếu đã dùng thuốc thì khó mà ngưng bởi cơ thể bắt đầu "lười biếng" cậy vào mớ hợp chất ngày ngày giúp cơ thể hoạt động bình thường. Tôi xin bác sĩ cho trì hoãn một thời gian. Sau ba tháng tập tành ở gym đều đặn, đến kỳ tái khám mức đường và mức hoạt động của thận trở lại bình thường. Nhớ câu "One apple a day keeps the doctor away", cho dù ta có ăn hết bôm táo ở Mỹ, cái bệnh xồng xộc nó vẫn... theo sau; nhưng nếu đi gym đều đặn ba hay bốn ngày một tuần và ăn mỗi ngày một quả chuối và một miếng đu đủ, sẽ giúp chúng ta sống khỏe mạnh hơn vào cái tuổi Lục tuần - Thất thập.
Cảm Nghĩ Sau Cùng
Thấm thoát chúng ta đã xa quê hương bao nhiêu năm rồi. Ba bốn mươi năm hay năm mười năm. Năm tháng không là yếu tố chính yếu, nhưng tuy quê hương còn đó mà sao quá xa vời. Cứ mỗi độ lá vàng đầy ắp sân nhà, cây trụi lá, lò sưởi đỏ lửa đêm đêm để sưởi ấm không gian bé nhỏ, là mỗi độ nỗi buồn dâng. Trong khi bên ngoài người người mua sắm, vui mừng đón mùa Holiday: Thanksgiving, Christmas, New Year rồi thêm Tết Ta, thì có rất nhiều người thấm thía cái lạnh từ ngoài và trong lòng. Có một thời tôi cũng tìm vui bằng cách tham gia những ngày lễ lạc hội hè, nhưng sau khi cuộc vui tàn, nỗi buồn trở lại nhiều hơn. Nếu có người hỏi tại sao? Chắc gì tôi có câu trả lời xác đáng. Sự mâu thuẫn nội tại không phải chỉ có ở những người Việt ly hương, mà theo thống kê chính người bản xứ Hoa Kỳ cũng bị stress vào mùa này. Có phải vì trời Đông đêm dài, những lo âu bí ẩn trong đời sống vốn dĩ sợ ánh mặt trời, được dịp chui ra khỏi tiềm thức để quấy nhiễu!
Thật vậy gần đây chưa đầy một tháng là Tết Nguyên Đán, mà tôi có hai người bạn một ở Hoa Kỳ và một ở trời Âu, nhờ dịch sang Anh ngữ bức thư ngắn của họ gởi cho các con vì các cháu không đọc được chữ Việt. Nói thì không hết lời vì con cái làm sao hiểu tiếng Việt bằng thứ tiếng mà chúng được giáo dục và đang sống. Bên ngoài xã hội, đây là những gia đình hạnh phúc, con cái thành đạt mà mọi người mong ước. "Giữ mặt mũi" với bà con bằng hữu chính là điều khổ tâm của những bậc cha mẹ Việt Nam. Trong khi người Hoa Kỳ họ sống được thoải mái hơn vì đối với họ con cái quá 18 tuổi là xong bổn phận, và mỗi lần New Year là có một số cha mẹ thở phào nhẹ nhõm. Còn các gia đình Việt Nam, có ai cùng quan niệm sống như người Mỹ mỗi khi Tết Tây hay Tết Ta hay không?
Cuối năm, đầu năm Tết đến, niềm vui cũng lắm mà nỗi lo âu cũng nhiều; bao nhiêu thứ ngổn ngang khi nghĩ đến thân nhân gia đình còn lại nơi quê nhà. Nhưng hãy tạm quên những phiền muộn mà hãy lo giữ gìn sức khỏe cho mình là điều tiên quyết. Cho dù ở bất cứ tuổi nào hãy nên quyết tâm làm cho bằng được điều muốn làm trong năm mới. New Year Resolution! Hãy năng tập thể dục để sức khỏe được khang kiện: người trẻ thì tập cho thân thể cường tráng; người cao niên thì tập để duy trì sức khỏe, tránh bệnh tật. Năng tập thể dục là phương cách tốt nhất "Tống Cựu Nghinh Tân" để có được cuộc sống tràn đầy hạnh phúc trong năm mới.
Phạm Lâm Viên
