Xin giới thiệu đến độc giả một bài viết của Alice Su, một biên tập viên của báo Los Angeles Time viết về vấn đề thiết bị y tế kém chất lượng mà Trung Quốc đã và đang gởi đến cho các nước trên thế giới. Cô cũng gọi nơi đó là “Thiên đường lừa đảo”. Cô là người Hoa, lớn lên ở Hong Kong, Taiwan, Shanghai và California, học tại Princeton University and Peking University. Cô viết cho tờ LA Times. Cô được giải the 2014 Elizabeth Neuffer Memorial Prize của the United Nations Correspondents Association khi cô viết về cuộc khủng hoảng của những người tị nạn ở Jordan and Lebanon.
Photo: Yahoo News
Faulty masks. Flawed tests. China’s quality control problem in leading global COVID-19 fight. Alice Su
Khẩu trang bị lỗi. Bộ thử nghiệm lại hư hỏng. Chất lượng sản phẩm có vấn đề của Trung Quốc trong việc dẫn dắt cuộc chiến đại dịch COVID-19 toàn cầu.
Đại dịch COVID-19 đã gây ra sự tranh giành trên toàn thế giới đối với các thiết bị y tế như mặt nạ, áo choàng, máy trợ thở, bộ dụng cụ thử nghiệm. Tất cả phần lớn được sản xuất tại Trung Quốc. Đó là nơi người ta đang cố gắng đúc kết lại hình ảnh của nó như là nơi phát sinh nguồn virus mà các nhà lãnh đạo đang phải chiến đấu chống lại nó.
Tuy nhiên những gì được thuật lại chính là một vấn đề lớn đang ủ mầm đe doạ, chính là sự kiểm soát chất lượng.
Một danh sách ngày càng nhiều tiếng kêu ca khiếu nại của các nước trên thế giới về các thiết bị y tế và những bộ dụng cụ xét nghiệm bị lỗi được nhập khẩu từ Trung Quốc đã làm các nhà thiết kế của Bắc Kinh nổi giận. Trong vài tuần qua, các nhà khoa học và cơ quan y tế ở Tây Ban Nha, Cộng Hòa Séc, Slovakia, Thổ Nhĩ Kỳ và Anh Quốc đã phàn nàn về các xét nghiệm kháng nguyên hoặc kháng thể Coronavirus bị lỗi mua từ các công ty Trung Quốc – trong một số trường hợp, khiến các chính phủ này phải trả hàng triệu đô la.
Georgia đã hủy hợp đồng với công ty Trung Quốc vì họ đã gửi những bộ dụng cụ kiểm tra hư hỏng đến Tây Ban Nha và Malaysia. Georgia đã chọn mua các bộ dụng cụ thử nghiệm của Hàn Quốc thay vì Trung Quốc vì các thử nghiệm của Trung Quốc được báo cáo có tỷ lệ chính xác thấp.
Tuần trước, Hà Lan đã trả lại 600.000 mặt nạ được mua từ Trung Quốc vì bộ lọc không phù hợp và lắp không đúng. Hôm thứ ba, Phần Lan đã thử nghiệm một lô hàng thiết bị bảo vệ cá nhân, từ Trung Quốc và thấy các mặt hàng không phù hợp để sử dụng trong bệnh viện. Các quan chức biên giới Úc cũng đã thu giữ 800.000 mặt nạ bị lỗi hoặc giả từ Trung Quốc.
Vấn đề tồi tệ hơn đã xảy ra tại Đại Lục. Vào ngày 12 tháng 3, các quan chức tại một cuộc họp báo của Hội đồng Nhà nước TQ tuyên bố rằng các nhà chức trách đã thu giữ hơn 80 triệu mặt nạ giả hoặc bị lỗi và 370.000 chai khử trùng bị lỗi hoặc giả mạo cùng các sản phẩm chống Coronavirus khác trong tháng trước.
Trong một số trường hợp, mặt nạ bị lỗi đã được báo cáo sau khi khách hàng mua chúng trực tuyến dưới dạng quyên góp cho Vũ Hán và các thành phố khác. Chỉ có các nhân viên y tế phát hiện ra họ không thể sử dụng chúng được. Trung Quốc đang cố gắng kiềm chế các nhà sản xuất thiết bị y khoa phụ. Nhà chức trách đã bắt giữ hàng chục kẻ giả mạo và đe dọa những người sản xuất các sản phẩm y tế kém chất lượng với án tù chung thân.
Bắc Kinh cũng đã thắt chặt tiêu chuẩn xuất khẩu trong những ngày gần đây, yêu cầu phải có giấy chứng nhận trong nước cũng như giấy phép nước ngoài cho các sản phẩm y tế được vận chuyển ra nước ngoài. Trước đây, các sản phẩm y tế xuất khẩu chỉ phải có giấy chứng nhận tại các quốc gia tiếp nhận mà thôi. Chẳng hạn như chứng nhận CE của Liên minh Châu Âu, mà chúng có thể dễ dàng bị làm giả ở Trung Quốc.
Tuy nhiên sự tuyệt vọng của các tiểu bang, quốc gia, bệnh viện, kể cả các công ty cá nhân đã tạo ra sự cạnh tranh trên toàn thế giới. Họ đã tiêu tốn hàng triệu đô la để có được các thiết bị y tế trong khi hàng ngàn người chết mỗi ngày, đã biến Trung Quốc thành một thiên đường lừa đảo.
“Thật là một mớ hỗn độn”, Dan Harris nói, một luật sư làm việc cho công ty Harris Bricken là một công ty chuyên tìm nguồn cung ứng từ Trung Quốc trong hơn 15 năm qua. Ông gọi tình hình hiện tại là chưa từng có, nhất là các nhà cung cấp Trung Quốc đang cố gắng thu hồi lại tổn thất sau nhiều tháng cách ly một cách điên cuồng.
Một năm trước, các công ty Trung Quốc vẫn ổn. Bây giờ họ rất tuyệt vọng, “Harris nói.” Rất nhiều người trong số họ biết rằng họ sẽ bị phá sản sau một tuần nữa. Rất nhiều thứ sẽ bị phá sản. Vì vậy, họ đã bán cả sản phẩm xấu, sản phẩm giả mạo – và cả thế giới đang mua những sản phẩm đó, bất kể họ đã sản xuất như thế nào.
Nhiều người trong số những người gọi cho công ty Harris, nhờ giúp đỡ trong việc mua khẩu trang là những người quản lý của bệnh viện đang phải chịu áp lực đòi hỏi từ các bác sĩ với câu hỏi “các khẩu trang chiết tiệt bây giờ đang ở đâu?”
Sau đó, có những người môi giới trung gian, bao gồm các nhà phân phối có kinh nghiệm và các nhà đại lý tìm nguồn cung ứng lâu năm, những người nghĩ rằng họ đang dễ dàng chuyển sang tìm nguồn cung ứng thiết bị y tế. Và có kẻ nói, ‘Tôi có thể lấy cho bạn 5 triệu khẩu trang đeo mặt.” Harris thêm “Chính người nói cũng không biết họ đang làm gì nữa”
Trong khi đó tại Trung Quốc, nhiều nhà máy đã chuyển sang sản xuất thiết bị y tế dưới sự khuyến khích của chính phủ, mặc dù họ thiếu khả năng và kém chất lượng.
Mọi người đang nhảy vào thị trường này và họ không hiểu chút gì về chất lượng, Renaud Anjoran, một kiểm toán viên chuỗi cung ứng sản xuất có trụ sở tại Hồng Kông cho biết. Nhưng đây là những mặt hàng có rủi ro cao. Nếu họ không làm việc, mọi người có thể chết.
Rất phổ thông khi các nhà cung cấp Trung Quốc xuất khẩu một sản phẩm dưới tên một công ty được cấp phép, nhưng lấy nguồn sản phẩm của họ từ các nhà máy thứ hai, thứ ba hoặc thứ tư. Hệt như từ một chuỗi công ty mẹ và các con, với rất ít khả năng truy xuất nguồn gốc từ chuỗi cung ứng.
Anjoran nói, “Ở Trung Quốc, không có gì thực sự là đen và trắng“, Bạn tưởng nhà sản xuất đã bán cho bạn những thứ họ thực sự sản xuất. Thật ra họ đã làm nó ở một nơi khác, nhưng bạn không biết.
Có nhiều cách các nhà xuất khẩu sản phẩm y tế có thể thoát khỏi hàng giả hoặc hàng kém chất lượng ngay cả với các yêu cầu có giấy chứng nhận, Anjoran nói: Giấy chứng nhận có thể bị làm giả. Chứng chỉ có thể là thật, nhưng được thay đổi để hiển thị dưới tên khác của một nhà sản xuất.
Lại nữa, giấy chứng nhận có thể hợp lệ, với hàng hóa được sản xuất tại nhà máy, nhưng nhà sản xuất có thể không kiểm tra chất lượng nguyên liệu của nó – đặc biệt là vật liệu lọc trong mặt nạ, yếu tố quan trọng nhất trong việc bảo vệ nhân viên y tế khỏi bị nhiễm Coronavirus. Thử nghiệm vật liệu lọc có thể mất tới hai tuần và chi phí hơn 2.000 đô la.
“Bạn có thể tăng tốc và tham lam”, Harris nói. ”Thật hoàn hảo cho các nghệ sĩ lừa đảo.”
Nhiều nhà máy sản xuất khẩu trang mới thành lập cũng hoạt động trong những điều kiện mất vệ sinh, không có quy trình để giữ cho không khí sạch, Anjoran cho biết, dựa trên các chuyến thăm kiểm tra của chính ông.
Ông nói, nhưng điều này thậm chí còn không có trên hệ thống ra đa của hầu hết người mua trong những ngày này, ông nói. Họ thích những thứ như vậy, “Nhưng bạn có thấy mặt nạ bị bẩn không? Không? OK, ai cần! Nó sẽ cứu mạng người. Đừng quá kén chọn”
Bộ thử nghiệm virus cũng cần phải được cẩn trọng khi mua. Tổ chức Y tế thế giới chỉ liệt kê hai xét nghiệm chẩn đoán COVID-19 cho sử dụng khẩn cấp. Cả hai đều là loại xét nghiệm axit nucleic sử dụng phương pháp chậm hơn, dựa trên mẫu lấy từ chất nhầy để phát hiện RNA của virus.
Còn các bộ xét nghiệm nhanh bị lỗi mà chính phủ nước ngoài mua từ các công ty Trung Quốc đều là xét nghiệm kháng thể, sử dụng mẫu máu để tìm kháng thể được phát triển trong cơ thể 1 người chỉ trong vòng một tuần. Hoặc một người có thể nhiễm virus coronavirus, hay các loại virus khác. Đó là loại thử nghiệm kháng thể hay kháng nguyên.
Nhưng cả hai loại xét nghiệm đều tương đối mới và không thể thay thế cho xét nghiệm axit nucleic – đáng chú ý là xét nghiệm kháng thể, nhanh và có thể bắt gặp các trường hợp nhẹ hoặc không có triệu chứng ở những người đã hồi phục từ Coronavirus, nhưng không thể xác định liệu một người hiện tại có Coronavirus hay không.
Đó là lý do tại sao các xét nghiệm kháng thể không nên được sử dụng để chẩn đoán, Dale Fisher, chủ tịch Mạng lưới phản ứng và cảnh báo bùng phát toàn cầu của WHO đã phát biểu. Tại thời điểm hiện tại, chúng tôi đã đạt được PCR như là một tiêu chuẩn vàng, ông nói, đề cập đến các xét nghiệm axit nucleic. Các xét nghiệm kháng thể thực sự chỉ dành cho mục tiêu nghiên cứu, chỉ để giúp chúng tôi hiểu thêm về động lực truyền nhiễm mà thôi.
Anh Quốc báo cáo đã mua 3,5 triệu xét nghiệm kháng thể từ hai công ty Trung Quốc, Công ty Công nghệ sinh học Quảng Châu Wondfo và Công ty Công nghệ sinh học Hàng Châu AllTest. Chỉ có một trong số đó, Wondfo, nằm trong danh sách các bộ dụng cụ xét nghiệm được ủy quyền của Cơ quan quản lý y tế quốc gia Trung Quốc.
Các hướng dẫn quốc gia của Trung Quốc cũng tuyên bố rằng các xét nghiệm kháng thể chỉ nên được sử dụng như là một bổ sung cho các xét nghiệm axit nucleic, không phải để sàng lọc trong dân số nói chung, và không nên sử dụng chúng làm cơ sở duy nhất để chẩn đoán hoặc loại trừ nhiễm trùng SARS-CoV- 2, như coronavirus mới được gọi.
Công ty mà Tây Ban Nha đã mua bộ dụng cụ kiểm tra bị lỗi từ Công ty Công nghệ sinh học Thâm Quyến, cũng không nằm trong danh sách các nhà cung cấp được ủy quyền trên toàn quốc. Chính phủ Tây Ban Nha thông báo đã mua bộ dụng cụ thử nghiệm thông qua một người trung gian sản xuất tài liệu cho thấy rằng Thâm Quyến Bioeasy có chứng nhận CE.
Các nhà ngoại giao Trung Quốc đã tìm cách lảng xa chính phủ về việc các công ty có bán các sản phẩm y tế bị lỗi, đồng thời giải thích bằng sự khẳng định rằng sự kiểm soát kỹ lưỡng là trách nhiệm của người mua.
Phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hua Chunying cho biết trong một cuộc họp báo gần đây, chúng tôi muốn nhắc nhở mọi người kiểm tra kỹ lưỡng những hướng dẫn sử dụng để đảm bảo những gì họ mua có thể phục vụ mục đích dự định của họ và tránh phạm sai lầm vì quá vội vàng.
Trung Quốc lo lắng về các sản phẩm y tế chất lượng thấp làm hỏng hình ảnh của họ. Vào ngày 6 tháng Tư, 2020, cơ quan hải quan tuyên bố họ đã tịch thu hơn 11 triệu sản phẩm y tế chưa đăng ký trong vòng một tuần, bao gồm 9,94 triệu khẩu trang, 144 ngàn áo choàng bảo hộ, hơn một triệu bộ dụng cụ thử nghiệm và 24 ngàn nhiệt kế hồng ngoại.
Các đơn đặt hàng trong khi đó vẫn tiếp tục được triển khai, với Đức bắt đầu từ tuần này để vận chuyển hàng triệu mặt nạ từ Trung Quốc với sự giúp đỡ của chính phủ. Các Thống Đốc của New York và Massachusetts đã làm việc với chính phủ Trung Quốc và công ty Internet Tencent để tạo điều kiện cho việc giao hàng thiết bị y tế. Dự án của công ty Hoa Kỳ Airbridge, một quan hệ đối tác công-tư do cố vấn của Tổng Thống Trump và con rể Jared Kushner dẫn đầu, đã bắt đầu thuê tàu chở hàng từ Trung Quốc trong tuần này.
Cơn đại dịch Coronavirus đã phơi bày sự phụ thuộc của cả thế giới vào Trung Quốc mà sản phẩm của chính TQ lại có vấn đề kém chất lượng. Liệu sau cơn đại dịch mà thế giới đã trải qua kinh nghiệm với TQ lần này, họ có tìm cách tách rời hay đa dạng hóa chuỗi cung ứng từ Trung Quốc hay không? Nó sẽ tùy thuộc một phần vào cách mà TQ điều chỉnh lại phẩm chất của sản phẩm.
Phóng viên đặc biệt Meg Bernhard đã đóng góp cho báo cáo này từ Brussels. Nhân viên văn phòng của Times Bắc Kinh Nicole Liu và Gaochao Zhang cũng đóng góp vào báo cáo này.
Trịnh Thanh Thủy dịch
Alice Su
Nguồn:
Faulty masks. Flawed tests. China’s quality control problem in leading global COVID-19 fight
