1. Tuyến giáp trạng có liên hệ gì với sự cân bằng năng lượng?

Hình dạng giống như con bướm và bình thường thì cân nặng khoảng 28 gr, tuyến giáp trạng nằm trước cổ, ngay ở dưới quả táo Adam, mỗi bên khí quản.

Chức năng quan trọng nhất của nó là tiết ra hai kích thích tố giữ vai trò rất quan trọng để kiểm soát mức độ biến hóa căn bản, mức độ nhanh hay chậm của cơ thể để chuyển các chất dinh dưỡng ra năng lượng. Nếu hơi thấp thì cơ thể chỉ bị mệt. Nếu hơi cao sẽ làm ta bẳn tính. Và nếu nó cao nữa, hậu quả sẽ là xuống cân, cảm giác hơi nóng và xúc động nhẹ. Nếu biến hóa căn bản xuống nữa thì các chức năng của cơ thể sẽ chậm lại.

Hai hóa chất điều chỉnh kích thích tố này là thyroxine và triiodothyronine. Tổng số triiodothyronine của cơ thể thì khoảng 20 phần trăm được tuyến giáp trạng cung cấp và phần còn lại là do các mô bào khác của cơ thể.

Một trong những phương pháp để biết tuyến giáp trạng hoạt động ra sao là đo biến hóa căn bản hoặc số lượng dưỡng khí cần để duy trì các chức năng của cơ thể khi nghỉ. Số này có thể xuống tới 40 phần trăm dưới trung bình nếu tuyến giáp trạng ngưng hoạt động; tăng lên 60-100 phần trăm trên mức độ bình thường nếu tuyến này tiết ra quá nhiều kích thích tố. Tuy nhiên, ngay cả khi tuyến này ngưng hoạt động, biến hóa căn bản có thể không chậm lại một thời gian và ta vẫn cảm thấy bình thường bởi vì tuyến giáp trạng tích trữ đủ kích thích tố cho từ một tới ba tháng.

2. Nguyên nhân của bướu cổ

Khi cơ thể thiếu muối iodine, tuyến giáp trạng sẽ không tạo ra đủ kích thích tố. Hậu quả là bướu cổ.

Xin nói thêm về chất iodine trong phần ăn.

Mỗi người trưởng thành đều cần iodine mỗi ngày. Không có iodine, tuyến giáp không hoàn tất được nhiệm vụ. Thực phẩm có chứa iodine vì nó có nhiều ở đất và thảo mộc. Nhưng ở nhiều nơi trên thế giới, đất có rất ít iodine hoặc không có. Ðể bù trừ, các quốc gia đều thêm iodine vào muối. Ở vùng vì lý do khác nhau, ở các vùng có rất ít hoặc  không có iodine thì trẻ em bị chậm trí và cơ thể kém phát triển. Nhiều nơi người ta chích dầu có iodine. Dầu này lẫn vào tế bào béo và nhả ra trong vòng 5 năm.

3. Tại sao một người ăn thật nhiều mà không lên cân?

Kích thích tố không dùng tới sẽ kích thích khẩu vị và tăng biến hóa căn bản nhiều đến nỗi mà cơ thể phải cần một số rất lớn thực phẩm. Nạn nhân cảm thấy nóng nảy, ngồi đứng không yên, khó ngủ và hầu như luôn luôn mệt mỏi. Ðổ mồ hôi nhiều, không chịu được sự nóng, tay run, nhịp tim nhanh và cơ bắp yếu là những triệu chứng thường thấy.

Ðiều trị thông thường của cao tuyến giáp là phá hủy tuyến đó với chất phản xạ chứa iodine và sau đó bệnh nhân cần uống kích thích tố. Một cách điều trị khác là dùng dược phẩm để làm giảm hoạt động của tuyến giáp hoặc giải phẫu cắt bỏ một phần của tuyến này.

4. Tuyến tụy tiết nhiều kích thích tố phải không?

Thực tế thì tuyến tụy gồm hai tuyến.

Ðể tiêu hóa, tuyến tụy tiết ra các diêu tố phá hủy các hóa chất giúp cơ thể có thể tiêu thụ.Về phương diện cơ quan nội tiết, tuyến tụy điều hành sự chuyển hóa căn bản của chất tinh bột và các kích thích tố khác với nhiều nhiệm vụ. Ða số chỉ nghe thấy một kích thích tố của tụy tạng là insulin để điều hòa chất đường trong cơ thể nhưng có một chất thứ hai: Glucagon.

Glucagon và Insulin được các Langerhans sản xuất. Sau một bữa ăn, khi mức chất đường trong máu lên cao thì tuyến tụy sản xuất insulin. Chất này giảm đường trong máu  một phần bằng cách chuyển đường vào tế bào. Khi mức độ đường xuống dưới mức cần cho não thì tuyến tụy lại tiết ra glucagon. Chất này tăng đường trong máu bằng cách chuyển nhiên liệu từ gan.

5. Bệnh tiểu đường là gì?

Tiểu đường là bệnh rất trầm trọng của tụy tạng có thể đưa tới bất khiển dụng và tử vong. Dấu hiệu chính là mất cân và nhiều đường trong nước tiểu. Bệnh cũng có các triệu chứng như rất đói và rất khát. Ðây là bệnh của rối loạn chuyển hóa chất carbohydrate vì cơ thể hoặc không tiết ra đủ insulin hoặc cơ thể không dùng được chất này.

Có hai loại tiểu đường:

– Loại thứ nhất còn gọi là tiểu đường phụ thuộc vào insulin hoặc tiểu đường của lớp người còn trẻ trong đó insulin tiết ra rất ít vì bị virus tấn công hoặc do hệ thống miễn dịch làm hư các tế bào sản xuất ra insulin. Ðây là loại thường xảy ra ở tuổi trẻ, xuất hiện bất thình lình  và trầm trọng hơn loại 2.

– Loại 2 được biết như không phụ thuộc vào insulin, thường xuất hiện trễ hơn.Trong trường hợp này, tụy tạng tiết ra đủ insulin nhưng vì lý do nào đó chất này không dùng tới để chuyển hóa chất carbohydrate.

Cả hai trường hợp có cùng một lý do là chất đường không được chuyển vào tế bào và vẫn lưu lại trong máu và tiểu ra ngoài. Khi tiểu đường không thể kiểm soát được, nhất là tiểu đường loại 1 là do rối loạn chuyển chất béo. Bất thường này có thể đưa tới hôn mê và tử vong và trong thời gian lâu có thể gây ra các biến chứng của bệnh tiểu đường: xơ cứng sớm, đột quỵ, bệnh thận và tổn thương cả hai mắt.

BS Nguyễn Ý Đức